Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Numer 02/2020

W artykule przedstawiono przepisy i normy określające zasady lokalizacji obiektów zakładów górniczych wydobywających węglowodory otworami wiertniczymi w odniesieniu do obiektów niezwiązanych z ruchem zakładów górniczych oraz zmiany tych przepisów na przestrzeni lat, a także wątpliwości, jakie nasuwają się w zakresie ich stosowania. W zakresie „odległości bezpiecznych” od obiektów i urządzeń związanych z wydobywaniem ropy naftowej i gazu ziemnego, takich jak: odwierty, gazoliniarnie, urządzenia i instalacje do osuszania i odsiarczania gazu ziemnego, tłocznie ropy naftowej i gazu ziemnego, zwrócono uwagę, że uregulowania te dopuszczają pewien rodzaj zabudowy w sąsiedztwie ww. obiektów, co szczególnie w przypadku odwiertów może wpływać na ich bezpieczną eksploatację. W zakresie stref kontrolowanych gazociągów przytoczono obowiązujące przepisy oraz wyjaśniono zasady obowiązujące dla gazociągów, wybudowanych przed 12 grudnia 2001 r., wskazując konieczność ich doprecyzowania. Odnośnie pozostałych rurociągów zakładów górniczych (nie objętych uregulowaniami prawnymi), przytoczono przepisy oraz normy, wykorzystywane przy ustalaniu stref (pasów) bezpieczeństwa.

Wykorzystanie węgla brunatnego w Niemczech było szczególnie intensywne w NRD, gdzie spowodowało m.in. olbrzymie skutki dla środowiska. Zniszczono tu ok. 120 tys. ha, poważnie zmieniono stosunki wodne, a w wyrobiskach poeksploatacyjnych zdeponowano wiele odpadów. Po zjednoczeniu Niemiec kopalnie węgla brunatnego nie były w stanie sprostać wymogom gospodarki rynkowej. Porozumienia oparte na Traktacie Zjednoczeniowym objęły więc również zadania dotyczące rekultywacji terenów pogórniczych w zagłębiach węgla brunatnego Łużyc i środkowych Niemiec. Ich zakres obejmował: rekultywację 224 wyrobisk poeksploatacyjnych, zabezpieczenie ok. 1200 km skarp oraz rozbiórkę 110 zakładów przemysłowych, a ponadto przywrócenie właściwych stosunków wodnych i remediację ponad 1230 zanieczyszczonych miejsc. Zadania te finansował początkowo Urząd Powierniczy. Już w 1992 r. rząd federalny oraz rządy: Brandenburgii, Saksonii, Saksonii-Anhalt i Turyngii zawarły umowę w sprawie wspólnego finansowania rekultywacji terenów pogórniczych węgla brunatnego. Koordynacja instytucji sektora publicznego i prywatnego zaangażowanych w to zadanie wymagała stworzenia trójpoziomowej struktury organizacyjnej. Pierwszy poziom obejmuje zarządzanie procesem rekultywacji przez Komitet Sterujący i Budżetowy ds. Rekultywacji Górnictwa Węgla Brunatnego. Drugi poziom zapewnia Łużycka i Środkowoniemiecka Spółka Zarządzającą Górnictwem Sp. z o.o. (LMBV), które jest przedsiębiorstwem odpowiedzialnym za rekultywację w myśl prawa górniczego. Trzeci poziom to realizacja działań rekultywacyjnych przez przedsiębiorstwa prywatne. W efekcie tych działań w środkowych Niemczech i na Łużycach nastąpiła wyraźnie widoczna zmiana krajobrazu. Zrealizowano tu prawie wszystkie prace rozbiórkowe. Wysoki stopień zaawansowania osiągnęło przemieszczanie mas ziemnych i ich zagęszczanie. Do wykonania pozostają już tylko prace wymagające pod względem geotechnicznym. Zakończono już ponad 75% działań w zakresie rekultywacji terenu. Musi jeszcze zostać wykonana remediacja gruntów zanieczyszczonych i odtworzenie bilansu wodnego.

Artykuł przedstawia rekultywację niecki osiadania powstałej w wyniku eksploatacji węgla kamiennego przez kopalnię Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. Realizując obowiązki wynikające z przepisów ochrony środowiska, przedsiębiorca wykonał roboty rekultywacyjne na podstawie stosownych decyzji organów ochrony środowiska. Rekultywacja została przeprowadzona w kierunku rekreacyjno-zadrzewieniowym. W jej ramach wykonano zbiornik wodny (staw rybny), ścieżki pieszo-rowerowe, rowy melioracyjne oraz „zielone” zagospodarowanie poprzez zatrawienie i zadrzewienie terenu objętego rekultywacją. Rekultywacja została przeprowadzona z użyciem odpadów wydobywczych, które następnie przykryto nasypem rekultywacyjnym o miąższości min. 1,0 m z mas ziemnych. Wykonana rekultywacja pokazuje sposób, w jaki terenom zmienionym działalnością górniczą można nadać nowe walory przyrodnicze i krajobrazowe oraz sprawić, aby stały się atrakcyjne dla lokalnej społeczności.