Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Numer 05/2012

Prognozowanie wpływów eksploatacji na powierzchnię terenu wymaga określenia wartości parametrów, poprzez które uwzględniane są lokalne warunki geologiczno–górnicze. W przypadku teorii geometryczno–całkowych wyróżnia się trzy podstawowe parametry: parametr rozproszenia wpływów, współczynnik osiadania oraz parametr określający szerokość obrzeża. Wyznacza się je z pewnym błędem zależnym od wielu czynników. W przypadku pomiarów ujmujących pełne niecki obniżeniowe, błąd określenia parametrów teorii wpływów zależy od liczby punktów pomiarowych, głębokości eksploatacji oraz wartości błędu średniego opisu obniżeń przy pomocy stosowanego modelu teoretycznego. W niniejszym artykule stanowiącym kontynuację pracy [5], pokazano jaki wpływ na wartości błędów parametrów teorii wpływów wywiera geometria pola eksploatacyjnego oraz położenie linii obserwacyjnej względem tego pola.

KWK Morcinek udostępniały trzy szyby, m.in. na poziomach: 650, 800 i 950 m. Po likwidacji kopalni, koncentracje CH4 i CO2 w szybach wzrosły ze znacznym opóźnieniem, krótszym w szybie III. W szybach I i II ustabilizowały się później na typowym dla każdego z nich poziomie, zbliżonym do ich koncentracji w gazach złożowych udostępnionych szybami stref gazowych. W szybie III zaznaczyło się natomiast zastępowanie metanu przez azot. Późne ujawnienie się emisji tych gazów wynikało z oporów przepływu, których pokonanie możliwe było po zatopieniu części zrobów i wzroście ciśnienia w ich obrębie. Migracja gazów w szybach zachodziła poziomami 650 i 800 m. Główną rolę odgrywał jednak poziom 650 m, z uwagi na wyższy gradient ciśnienia pomiędzy nim, a zrębami szybów. Wcześniejsze rozpoczęcie emisji z szybu III wiązało się z rozszczelnieniem jego połączeń ze zrobami (wybuch metanu, ucieczki zasypu), a wzrost koncentracji azotu koresponduje z zatopieniem poziomu 950 m i wynika z wypychania zatłoczonego tam wcześniej azotu.

Wobec nasilonego po 1989 r. procesu likwidacji zakładów górniczych, koniecznym stało się zabezpieczenie dokumentacji mierniczo-geologicznej po zlikwidowanych zakładach, jako podstawowego źródła informacji o prowadzonej w przeszłości działalności górniczej i jej oddziaływaniu na środowisko. Informacja ta jest niezbędna m.in. dla: bezpiecznej pracy w czynnych zakładach górniczych, planowania i zagospodarowania przestrzennego terenów pogórniczych oraz ich przywracania do właściwego stanu, dochodzenia roszczeń z tytułu szkód pochodzenia górniczego, zapobiegania zagrożeniom powstającym w wyniku procesów zachodzących w górotworze. W Wyższym Urzędzie Górniczym uznano za konieczne utworzenie jednostki, która będzie takie informacje pozyskiwała, przechowywała, porządkowała, przetwarzała i udostępniała. W takim celu powołano Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej, którego dotychczasową działalność omówiono w artykule.

W artykule przedstawiono zagadnienie monitorowania parametrów środowiskowych podczas prowadzenia akcji ratunkowych szczególnie przez służby ratownictwa górniczego, ale także ratowników chemicznych oraz straż pożarną. Na podstawie analizy warunków występujących podczas prowadzenia akcji oraz przepisów regulujących procedury postępowania podczas akcji ratunkowych przedstawiono propozycję rozwiązania systemowego, którego ideą jest wyposażenie ratownika w układ czujników monitorujących wybrane czynniki środowiska, w którym prowadzona jest akcja. Wyposażenie ratowników w wymienione elementy wspomagane wykorzystaniem odpowiednich środków do transmisji danych pomiarowych stanowić może istotne wsparcie i pomoc w podejmowaniu decyzji podczas prowadzenia akcji ratunkowych.