Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Numer 09/2012

Koncentracja wydobycia w pokładach silnie metanowych przyczyniła się do zwiększenia wydzielania metanu do środowiska eksploatowanych ścian. Warunkiem prawidłowego doboru długości ściany oraz zakresu profilaktyki jest wyprzedzająca ocena zagrożenia metanowego, przeprowadzona na etapie projektowania eksploatacji. Doskonalenie metod prognozowania zagrożenia metanowego ścian, przez zwiększenie ich dokładności, nabiera obecnie coraz większego znaczenia, przy rosnącym z głębokością nasyceniu metanem eksploatowanych pokładów oraz otaczającego je złoża. W artykule odniesiono się do kształtowania się zagrożenia metanowego podczas eksploatacji pokładów o dużej miąższości (ok. 7-10 m) na warstwy z zawałem stropu. Na podstawie obliczeń odgazowania warstwy spągowej grubego pokładu przeprowadzono ocenę wydzielania się metanu z tej warstwy, podczas eksploatacji jego warstwy przystropowej.

Treść artykułu

Podczas wiercenia otworów powstają tzw. odpady wiertnicze w postaci zużytej płuczki i wynoszonego przez nią urobku, charakteryzujące się zróżnicowaną szkodliwością zależną od rodzaju środków użytych do sporządzania płuczki i odzwierciedlające przewiercony profil litologiczny. Przepisy ustawy o odpadach wydobywczych [10] nakładają na zakłady prowadzące prace poszukiwawcze i wydobywcze obowiązek przestrzegania zasad gospodarki odpadami pod kątem ograniczania ich szkodliwego oddziaływania na środowisko przy pomocy odpowiednich metod ich odzysku i unieszkodliwiania. W związku z tym, podjęto laboratoryjne próby zestalania odpadów wiertniczych wytwarzanych w postaci urobku. W artykule przedstawiono wyniki badań doboru środków wiążących i efektywności ich działania w procesie zestalania urobku. Zaproponowane środki wiążące, które równocześnie powinny ograniczać szkodliwy wpływ odpadów na środowisko, mogą stanowić alternatywę do obecnie stosowanych w warunkach przemysłowych.

Wyniki kontroli gazowej 37 zasypanych szybów z SW części GZW pokazują, że emisja metanu występuje tylko w 37,8% z nich – głównie w kopalniach zlikwidowanych o zakończonym odwadnianiu i odmetanowaniu. Emisją gazów kopalnianych kieruje więc m.in. odwadnianie oraz wentylacja i odmetanowanie zrobów. Równocześnie, najwyższe koncentracje metanu stwierdza się w szybach z rejonów o zamkniętej lub przejściowej strukturze pola metanonośności, a najniższe w szybach z rejonów o strukturze otwartej. Ponadto, koncentracje metanu w gazach kopalnianych z szybów i w gazach złożowych ze stref gazowych, udostępnionych najpłytszymi połączeniami szybów ze zrobami, są skorelowane. Wobec tego warunki geologiczno-gazowe złóż węgla wpływają na emisję gazów kopalnianych, a ilości wydzielającego się metanu są pochodną struktur pola metanonośności i usytuowania zrobów względem stref gazowych. Oprócz nich, dodatkowym czynnikiem wpływającym na emisję gazów są zmiany ciśnienia barometrycznego.

W Górnośląskim Zagłębiu Węglowym w latach 19892010 ubyło prawie 23 mld Mg zasobów geologicznych oraz 13 mld Mg przemysłowych. Najwięcej spośród tych zasobów ubyło w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. W artykule podjęto próbę ustalenia przyczyn ubytku zasobów w latach 19892003. Badaniom poddano zasoby przemysłowe występujące w pokładzie 510 w obszarze górniczym jednej kopalni. W ich rezultacie stwierdzono znaczący ubytek zasobów przemysłowych. Wynikał on najczęściej z ich przeklasyfikowywania do zasobów pozabilansowych gr. „b”, a następnie skreślenia z ewidencji, uzasadnionego zazwyczaj tymi samymi przyczynami. Najważniejszymi powodami przeklasyfikowania parcel do zasobów pozabilansowych gr. „b” i skreślenia z ewidencji były: skomplikowane zaburzenia tektoniczne oraz konieczność oddzielnego udostępnienia.

Krzywa stosunku widm składowej poziomej drgań do składowej pionowej (HVSR, Horizontal to Vertical Spectral Ratio) wyznaczona dla szumu sejsmicznego może zawierać fałszywe maksima, które niepoprawnie zinterpretowane dadzą mylące wyniki parametrów efektów lokalnych, jakimi są współczynnik amplifikacji i częstotliwość rezonansowa warstwy przypowierzchniowej. Niepożądane maksima HVSR są generowane głównie przez instrumentalny lub/i numeryczny szum pojawiający się podczas rejestracji i przetwarzania danych pomiarowych. W celu wykrycia fałszywych pików zaproponowano test statystyczny Albarello, który pozwala na ich wskazanie przy zadanym poziomie istotności. W niniejszej pracy test Albarello zastosowany został do analizy krzywych HVSR obliczonych dla trzech stacji sejsmologicznych, zlokalizowanych w Planetarium Śląskim, Ojcowie i Raciborzu. Dla stacji w Planetarium Śląskim z czterech obserwowanych maksimów test odrzucił dwa, w Ojcowie z sześciu obserwowanych odrzucono trzy, natomiast w Raciborzu zaobserwowano jedno maksimum, które zostało odrzucone, ponieważ hipoteza H0 testu została potwierdzona.