25 08 2016

Wyższy Urząd Górniczy

Departament Górnictwa

Otworowego i Wiertnictwa                                                                                                                                                                                                          Katowice, dnia  1 września 2016 r.

INFORMACJA Nr 9/2016 śm./EW

w sprawie tąpnięcia w wyniku wstrząsu górotworu o energii 3x10⁶J i wypadku zbiorowego  (1 wypadek śmiertelny i 3 wypadki powodujące czasową niezdolność do pracy), zaistniałych
w dniu 25 sierpnia 2016 r. o godzinie 4¹¹ w Polskiej Grupie Górniczej sp. z o.o. Oddział KWK Ruda w Rudzie Śląskiej Ruch Bielszowice.

Tąpnięcie i wypadek zbiorowy zaistniały w upadowej IIz w pokładzie 507 na poziomie 840 m, w miejscu wykonywanej przebudowy wyrobiska przewietrzanego przepływowym prądem powietrza. Pokład 507 o grubości od 2,7 m do 3,8 m, nachyleniu do 16°, zaliczony został do III stopnia zagrożenia tąpaniami. W stropie pokładu 507 zalega 0,3 m łupka ilastego, 7,9 m piaskowca, 0,3 m łupka piaszczystego i 0,6m piaskowca, oraz w spągu 3,2 m łupka piaszczystego, 2,5 m piaskowca, 0,4 m łupka piaszczystego i 0,3 m piaskowca.

Nad pokładem 507 wytworzone zostały krawędzie w wyniku eksploatacji między innymi pokładów :

• 502 w odległości od 120 m do 126 m,
• 501 w odległości od 130 m do 137 m.

W lutym 2016 r. w upadowej IIz, w odległości 33 m od chodnika 8aw w pokładzie 507, pracownicy konsorcjum firm Metrum Sp. z o.o. w Żorach i Budwak Sp. z o.o. w Rybniku rozpoczęli pobierkę spągu, a następnie przebudowę wyrobiska. Prace te wykonywane były z użyciem kombajnu chodnikowego typu AM-50 - Bumech/Z1. Przebudowa prowadzona była w obudowie typu ŁP9/V32/4/A z rozstawem odrzwi co 0,8 m oraz co 0,5 m w rejonie krawędzi wytworzonej w pokładzie 501. Odrzwia nowej obudowy stabilizowane były 10 rozporami dwustronnego działania typu G. Opinkę stropu wyrobiska stanowiły okładziny żelbetowe, a ociosów siatki stalowe zgrzewane typu zaczepowego. Przebudowę prowadzono w celu umożliwienia zabudowania urządzeń transportu materiałów do planowanej do zbrojenia ściany 310 w pokładzie 507.

Do dnia 25 sierpnia 2016 r. upadową IIz w pokładzie 507 przebudowano na długości 134,4 m i do zakończenia tych robót pozostał odcinek 16 m wyrobiska.

W dniu 25 sierpnia 2016 r., na zmianie nocnej, w upadowej IIz zatrudnionych było 8 pracowników firmy Metrum, w tym 2 osoby dozoru ruchu. O godzinie 4¹¹, w trakcie wykonywania opinki obudowy, wystąpił wstrząs górotworu o energii 3x10⁶J. Wstrząs zlokalizowany został w odległości około 90 m na północny-zachód od przodka przebudowy upadowej IIz w pokładzie 507, w rejonie krawędzi wytworzonej w pokładzie 502. W wyniku wstrząsu zaistniało tąpnięcie, którego skutki objęły 4 pracowników to jest: 3 górników i pracownika zatrudnionego na stanowisku pomocy dołowej. W wyniku podrzucenia i podmuchu pracownik zatrudniony jako pomoc dołowa został uderzony przemieszczającymi się elementami wyposażenia wyrobiska oraz częściowo przygnieciony rumoszem skalnym wypchniętym zza opinki obudowy. Poszkodowanego uwolnili pracownicy zatrudnieni w upadowej IIz i rozpoczęli jego transportu na noszach w kierunku szybu III na poziomie 840 m. Podczas transportu poszkodowany stracił przytomność a transportujący go pracownicy przystąpili do reanimacji, którą kontynuował przybyły na miejsca lekarz. O godzinie 5⁴⁵ stwierdził zgon pracownika. Pozostali 3 poszkodowani wyszli z wyrobiska o własnych siłach. Jeden z nich doznał złamania kości miednicy i kości łonowej, a pozostałych dwóch ogólnych urazów i potłuczeń. Po wytransportowaniu na powierzchnię poszkodowani przewiezieni zostali do szpitala w Rudzie Śląskiej. Po badaniach lekarskich 1 z górników pozostał w szpitalu a pozostałych 2 wypisanych zostało do domu.

Skutki tąpnięcia objęły rejon prowadzonej przebudowy w upadowej IIz w pokładzie 507 na odcinku 50 m, przekop północny na poziomie 840 m na odcinku 65 m oraz chodnik główny wschód w pokładzie 506.

W upadowej IIz w pokładzie 507 stwierdzono między innymi znaczne deformacje obudowy szczególnie łuków ociosowych, powodujące zmniejszenie szerokości wyrobiska do 3,6 m, przerwanie opinki, złamanie okładzin żelbetowych, przemieszczenie kombajnu chodnikowego i zerwanie rurociągu instalacji klimatyzacyjnej. W przekopie północnym na poziomie 840 m skutki tąpnięcia spowodowały wypiętrzenie skał spągu na wysokość do 0,6 m, zaniżenie wysokości wyrobiska do około 1,5 m oraz w 4 przypadkach złamanie stropnic obudowy chodnikowej, a na pozostałym odcinku deformacje odrzwi w zróżnicowanym stopniu. Ponadto w chodniku głównym wschód w pokładzie 506 przy przekopie północnym na poziomie 840 m stwierdzono całkowite zniszczenie obudowy i wypełnienie przekroju wyrobiska skałami.

Rejon przebudowy upadowej IIz w pokładzie 507 objęty był tylko obserwacją sejsmologiczną.

Przyczyną tąpnięcia był wstrząs o energii 3x10⁶J, zaistniały wskutek rozładowania energii skumulowanej w górotworze. 

Przyczyną wypadku zbiorowego było dynamiczne oddziaływanie wstrząsu górotworu na pracowników zatrudnionych w upadowej IIz w pokładzie 507 na poziomie 840 m.

W związku z zaistniałym tąpnięciem i wypadkiem zbiorowym, Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach wydał dwie decyzje:

- w dniu 25 sierpnia 2016 r.:

wstrzymał ruch zakładu górniczego w części dotyczącej:

1. przebudowy upadowej IIz w pokładzie 507,
2. eksploatacji pokładu 510wg ścianą 508,
3. drążenie chodnika 9w w pokładzie 507,
4. zbrojenia ściany 310 w pokładzie 507,

do czasu przeprowadzenia oględzin wyrobiska i miejsca zaistniałego tąpnięcia

oraz nakazał: 

• zabezpieczyć dojścia: do upadowej IIz w pokładzie 507 oraz do przekopu północnego poziom 840m pomiędzy przekopem do pokładu 507 i chodnikiem głównym do pokładu 506, przed wejściem osób postronnych, do czasu przeprowadzenia oględzin wyrobiska i miejsca tąpnięcia,
• ustalić szczegółowe zasady kontroli i oceny stanu zagrożeń naturalnychw rejonie przebudowy upadowej IIz w pokładzie 507 i przekopu północnego poziom 840m oraz warunki umożliwiające bezpieczne przeprowadzenie oględzin, w oparciu o opinię zespołu ds. rozpoznawania i zwalczania zagrożeń w składzie poszerzonym o specjalistów z dziedziny zagrożenia tąpaniami i metanowego.

- w dniu 27 sierpnia 2016 r., po przeprowadzonych oględzinach:

wstrzymał ruch zakładu górniczego w części dotyczącej przebudowy upadowej IIz w pokładzie 507 do czasu:

1. szczegółowego przeanalizowania stanu rzeczywistego i potencjalnego zagrożenia tąpaniami w rejonie przebudowywanego wyrobiska,
2. oceny zasadności i możliwości bezpiecznego wznowienia robót związanych z przebudową,
3. określenia warunków umożliwiających bezpieczne wykonywanie robót związanych z przebudową, w tym zasad profilaktyki zagrożenia tąpaniami,

poprzez uzyskanie opinii zespołu do spraw zagrożeń naturalnych w składzie poszerzonym  o specjalistów

     oraz nakazał:

• Roboty związane z usuwaniem skutków tąpnięcia zaistniałego w dniu 25 sierpnia 2016 r. w przekopie północnym na poziomie 840m prowadzić w oparciu o projekt techniczny zaopiniowany przez zespół do spraw zagrożeń naturalnych i zatwierdzony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

Do czasu podjęcia robót związanych z usuwaniem skutków tąpnięcia wyłączyć z ruchu i zabezpieczyć dojścia do przekopu północnego na poziomie 840 m pomiędzy skrzyżowaniami z chodnikiem głównym wschodnim w pokładzie 506 a przekopem do pokładu 507, na odcinku obejmującym skutku zaistniałego tąpnięcia.

• Wyłączyć z sieci wentylacyjnej odcinek wyrobisk od skrzyżowania chodnika głównego wschód w pokładzie 506 z przekopem północnym na poziomie 840 m do skrzyżowania przekopu do pokładu 506 z przecznicą II na poziomie 780 m, a do tego czasu zabezpieczyć dojście do tych wyrobisk.
• Przed wznowieniem eksploatacji warstwy przystropowej pokładu 510 ścianą 508, drążeniem chodnika 9w oraz prac związanych ze zbrojeniem ściany 310 w pokładzie 507, zweryfikować ustalenia projektów technicznych tych robót ze szczególnym uwzględnieniem ustaleń dotyczących profilaktyki zagrożenia tąpaniami poprzez uzyskanie opinii zespołu do spraw zagrożeń naturalnych.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Gliwicach.