Inwentaryzacja starych wyrobisk górniczych

 Z końcem czerwca br. WUG otrzymał wyniki Inwentaryzacji wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, znajdujących się na obszarach zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego, barytu i metali kolorowych na terenie Dolnego Śląska. Wykonawca czyli Główny Instytut Górnictwa przekazał  karty informacyjne 328 wyrobisk górniczych w formie elektronicznej (2 GB danych na nośniku danych i płycie DVD).

 Inwentaryzacje przeprowadzono na byłych obszarach górniczych: „Słupiec”, „Nowa Ruda”, Ludwikowice Kłodzkie” i „Przygórze” w rejonie Nowej Rudy oraz wyrobisk zlokalizowanych w rejonie Wałbrzycha. To pierwszy etap zadania realizowanego dla Dolnego Śląska, około 35 proc. docelowego. Wstępnie szacowano, że obiektów wymagających inwentaryzacji w tym regionie może być około tysiąc. Całość prac powinna być zakończona do 1 czerwca.2016 r. Zadanie jest finansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

 - Co jakiś czas w różnych miejscowościach powstają zapadliska w miejscach zlikwidowanych kiedyś wyrobisk górniczych. Zainspirowało to nas do zainicjowania wieloletniej pracy badawczej, do wykonania inwentaryzacji wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią na terenach działalności zlikwidowanych kopalń. Wielowiekowa działalność górnicza nie wszędzie była udokumentowana w wystarczającym zakresie i pojawiały się spory dotyczące usuwania szkód. Inwentaryzacja pomaga określić aktualny stan zagrożenia i sposoby prewencji. Jest również przydatna dla potencjalnych inwestorów oraz władz samorządowych  aktualizujących plany przestrzennego zagospodarowania – mówi Wojciech Magiera, wiceprezes WUG,

Po zakończeniu całości prac inwentaryzacyjnych na terenie Dolnego Śląska i weryfikacji danych dokumentacja zostanie przekazana do WUG,  Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej WUG (z siedzibą przy ul. Obroki 87, 40-929 Katowice) oraz NFOŚiGW. Organy samorządowe, których tereny były przedmiotem inwentaryzacji zostaną poinformowanie o możliwości korzystania ze zgromadzonych materiałów. Ich udostępnienie odbywać się będzie na zasadach obecnie obowiązujących, w stosunku do dokumentacji mierniczo-geologicznej zlikwidowanych zakładów górniczych  (na podstawie ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko - Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 i 1238 z późn. zm.).

 WUG będzie zabiegał o wsparcie NFOŚiGW przy realizacji podobnej inwentaryzacji wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią na Górnym Śląsku. Szacuje się na podstawie wstępnego rozpoznania, że może ich być w tym regionie ponad tysiąc. Realizację tego zadania zaplanowano na 2017 r. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i podpisaniu umowy z NFOŚiGW wykonawca zostanie wyłoniony w trybie przetargu, podobnie jak dla inwentaryzacji na Dolnym Śląsku, a wcześniej w Zagłębiu Dąbrowskim.

 Zainicjowana przez WUG praca badawcza - pt. „ Ocena zagrożeń ze strony wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, usytuowanych w zlikwidowanych podziemnych zakładach górniczych oraz określenie działań prewencyjnych” – prowadzona jest od 2010 r. Inwentaryzacje  realizowane są w ramach programu priorytetowego „Zmniejszenie uciążliwości wynikających z wydobywania kopalin”. Prace badawcze są finansowane są ze środków NFOŚiGW. W latach 2011-2012 opracowano „Metodykę oceny zagrożeń ze strony wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, usytuowanych na terenach zlikwidowanych podziemnych zakładów górniczych”. Na podstawie tej metodyki, w latach 2013-2014, wykonano drugi etap pracy badawczej, obejmujący teren zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego Zagłębia Dąbrowskiego. Zinwentaryzowano tam 685 wyrobisk byłych kopalń: Paryż, Grodziec, Sosnowiec, Niwka-Modrzejów, Saturn i Jowisz usytuowanych na obszarze administracyjnym następujących gmin: Będzin (174 wyrobiska), Czeladź (21 wyrobisk), Dąbrowa Górnicza (121 wyrobisk), Mysłowice (5 wyrobisk), Psary (1 wyrobisko), Sosnowiec (345 wyrobisk), Strzyżowice (9 wyrobisk), Wojkowice (9 wyrobisk).  Wykonawcą inwentaryzacji w Zagłębiu Dąbrowskim było katowickie Przedsiębiorstwo Miernictwa Geologicznego.

 Dawne wyrobiska górnicze były likwidowane w różny sposób. Z biegiem lat narastały luki w dokumentacji, co wykazywało rozpoznanie zlikwidowanych wyrobisk kopalń węgla kamiennego, a także rud cynku i ołowiu oraz rud barytu i metali kolorowych. Ustalono, że przy likwidacji wyrobisk stosowano różne, dostępne w danym okresie środki, materiały i technologie. Wraz z upływem czasu, w wyniku zachodzących w górotworze procesów, dochodziło do niekorzystnych zmian w otoczeniu zlikwidowanych szybów. Potencjalnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa powszechnego  mogą być zwłaszcza: zapadliska, uskoki terenowe, niekontrolowane emisje gazów, zmiany stosunków wodnych w gruncie i na powierzchni,  penetracje wyrobisk przez osoby postronne itp. Inwentaryzacje pomagają przeciwdziałać takim zagrożeniom.