Prewencja wypadkowa w górnictwie ze wsparciem ZUS

29 czerwca br. w Wyższym Urzędzie Górniczym odbyło się seminarium dla przedstawicieli kierownictwa i służb bhp firm wykonujących różne roboty w ruchu zakładu górniczego. Jest to drugie szkolenie w zakresie podstawowych obowiązków i wymagań związanych z prowadzeniem prac w zakładach górniczych dla pracowników tzw. firm zewnętrznych. Dwa następne seminaria z tego cyklu zaplanowano na 7 i 14 września br. Wszystkie organizowane są WUG dzięki wsparciu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W 2015 roku około 76 proc. wszystkich wypadków w górnictwie spowodowanych było tzw. czynnikiem ludzkim czyli błędem pracowników (niekoniecznie poszkodowanego). Błędem rozumianym szeroko jako: nieprzestrzeganie przepisów, zła organizację robót, brak należytego przeglądu oraz naprawy maszyn i urządzeń, nieadekwatna do faktycznego stanu zagrożeń ich profilaktyka itp. Kilka lat temu tzw. czynnik ludzki był przyczyną blisko 90 proc. górniczych tragedii. Rozszerzenie działań prewencyjnych nadzoru górniczego przynosi efekty. Jednym z tych działań są szkolenia organizowane dla różnych grup specjalistów zatrudnionych w kopalniach oraz opracowywanie materiałów szkoleniowych dla zakładów górniczych (ulotek, broszur i filmów).

- Od kilu lat rozwijamy metody miękkiego odziaływania na załogi górnicze, nie rezygnując oczywiście ze środków represyjnych, gdy trzeba je zastosować. W 2009 rok Wyższy Urząd Górniczy podjął współpracę z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w celu zmniejszenia udziału wypadków spowodowanych „czynnikiem ludzkim”, eliminacji ryzykownych zachowań górników oraz podnoszenia świadomości i odpowiedzialność osób zatrudnionych w zakładach górniczych. Efekty prowadzonej przez nas prewencji wypadkowej już są widoczne, choć do pełnego zadowolenia ciągle daleko. Zmiany mentalności, złych, ale utrwalonych nawyków i rutynowego działania zachodzą powoli – mówi Krzysztof Król, dyrektor Departamentu Górnictwa Otworowego i Wiertnictwa WUG, który kieruje m.in. zespołem warunków pracy.

W ramach współpracy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie w latach 2009-2015 pracownicy WUG przygotowali łącznie 41 szkoleń dla osób zatrudnionych w zakładach górniczych, w formie seminariów. Tematyka szkoleń wybierana była na podstawie bieżącej analizy przyczyn wypadków i niebezpiecznych zdarzeń w górnictwie. A mianowicie:

- w 2009 roku przeprowadzono trzy szkolenia pt.: ,,Działania prewencyjne w rejonach ścian eksploatowanych przy współwystępowaniu zagrożenia metanowego II - IV kategorii oraz zagrożenia pożarami endogenicznymi”,

- w 2010 roku przeprowadzono w formie seminariów dziesięć  szkoleń, w tym: siedem pt..: „Działania prewencyjne związane z użytkowaniem maszyn i urządzeń elektrycznych i energetycznych w warunkach zagrożenia metanowego, na przykładzie zdarzenia w KHW S.A. KWK „Wujek”; trzy  pt.: „Zarządzanie ryzykiem przy eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych w kopalniach węgla kamiennego”;

- w 2011 roku przeprowadzono w formie seminariów 13 jednodniowych szkoleń, w tym:  pięć na temat „Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń budowy przeciwwybuchowej”; cztery na temat „Eksploatacja maszyn i urządzeń transportu poziomego i pochyłego na nachyleniach do 45⁰ w ruchu podziemnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny”; jedno na temat „Rola służb BHP w kształtowaniu bezpieczeństwa pracy; trzy na temat „Bezpieczeństwo eksploatacji górniczych wyciągów szybowych”,

w  2013 roku przeprowadzone cztery warsztaty dla osób niższego i średniego dozoru ruchu, o krótkim stażu pracy, zatrudnionych w kopalniach węgla kamiennego na temat: „Podstawowe prawa i obowiązki osób dozoru ruchu zatrudnionych w podziemnych zakładach górniczych”,

w 2015 roku pracownicy urzędów górniczych przeprowadzili 11 jednodniowych seminariów dla kadry podziemnych zakładów górniczych, w tym: dwa na temat: „Odmetanowanie górotworu w kopalniach węgla kamiennego”; trzy na temat: „Wymagania dla przenośników taśmowych stosowanych do jazdy ludzi”; trzy na temat: „Organizacja prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego w podziemnych zakładach górniczych”; trzy na temat: „Eksploatacja urządzeń zabezpieczających w elektroenergetyce kopalnianej”.

W latach 2012 i 2014 nie prowadzono szkoleń, a działalność profilaktyczna skupiła się na przygotowaniu i rozpropagowaniu pięciu poradników dla osób wykonujący czynności powierzone im w ruchu zakładu górniczego, dwóch filmów szkoleniowych, czterech broszur i czterech ulotek o zagrożeniach w górnictwie podziemnym.

Plonem sześcioletniej współpracy WUG z ZUS jest opracowanie i wydanie:

- 13 broszur („Stop hałasowi”, „Złe urządzenia”, „Zagrożenie klimatyczne”, „Zagrożenie zawałami i obrywaniem się skał”, „Górniczy materiał wybuchowy - twój silny ale i niebezpieczny przyjaciel”, „Podmioty wykonujące w zakresie swej działalności powierzone im czynności w ruchu zakładu górniczego”, „Zagrożenie wybuchem w górnictwie otworowym”, „Zagrożenie tąpaniami”, „Przygotowanie miejsca pracy dla elektromontera”, „Przestrzeganie zasad bezpiecznego użytkowania maszyn podstawą bezpiecznej pracy”, „Polskie Normy – sprawdzone zasady techniki stosowane w górnictwie”, „Bezpieczne stosowanie materiałów chemicznych w górnictwie podziemnym”, „Zagrożenie siarkowodorowe podczas poszukiwań i eksploatacji węglowodorów”);

- pięciu filmów szkoleniowych (dotyczących zwalczania zagrożeń występujących w górnictwie, a konkretnie: właściwej eksploatacji maszyn i urządzeń budowy przeciwwybuchowej, prezentacji wypadków związanych z transportem przenośnikami, zagrożenia związane z wybuchem pyłu węglowego, zagrożenia opadem skał ze stropu i ociosu oraz zawałem skał stropowych oraz zagrożenia metanowego w kopalniach węgla kamiennego);

 - pięciu poradników o tematyce dotyczącej: bezpieczeństwa i funkcjonalności układów sterowania maszyn i urządzeń górniczych,  organizacji prac przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych,  bezpieczeństwa przy prowadzeniu robót szybowych, zasad bezpiecznego prowadzenia jazdy ludzi w podziemnych zakładach górniczych, profilaktyki w zakresie zwalczania pyłów szkodliwych dla zdrowia;

 - 13  ulotek szkoleniowych ( „Stop hałasowi”, „Złe urządzenia”, „Zagrożenie klimatyczne”, „Zagrożenie zawałami i obrywaniem się skał”, „Górniczy materiał wybuchowy - twój silny ale i niebezpieczny przyjaciel”, „Podmioty wykonujące w zakresie swej działalności powierzone im czynności w ruchu zakładu górniczego”, „Zagrożenie wybuchem w górnictwie otworowym”, „Zagrożenie tąpaniami”, „Przygotowanie miejsca pracy dla elektromontera”, „Przestrzeganie zasad bezpiecznego użytkowania maszyn podstawą bezpiecznej pracy”, „Polskie Normy – sprawdzone zasady techniki stosowane w górnictwie”, „Bezpieczne stosowanie materiałów chemicznych w górnictwie podziemnym”, „Zagrożenie siarkowodorowe podczas poszukiwań i eksploatacji węglowodorów”).

Opracowane przez pracowników nadzoru górniczego  materiały szkoleniowe (filmy, poradniki, broszury i ulotki) są bezpłatnie przekazywane do wykorzystania działom bhp zakładów górniczych, firm usługowych wykonującym czynności w ruchu zakładów górniczych. Udostępniano je również ośrodkom szkoleniowym.     

W planach tegorocznej współpracy z ZUS w Warszawie ujęto (oprócz wymienionego na wstępie cyklu szkoleniowego dla pracowników tzw. firm zewnętrznych) seminaria dla konkretnych grup specjalistów z kopalń. Zostaną oni zaproszeni na dwa seminaria dla osób kierownictwa i dozoru ruchu działów wentylacji podziemnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny na temat: „Zwalczanie zagrożenia metanowego i pożarowego”. Także dwa seminaria będą adresowane do osób kierownictwa i dozoru ruchu działów wentylacji podziemnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny, na temat: „Prowadzenie robót w warunkach występowania zagrożenia tąpaniami i zawałowego”. Uczestnikami czterech seminariów na temat „Bezpieczeństwo eksploatacji układów transportowych. Jazda ludzi przenośnikami taśmowymi – dobre praktyki” będą osoby kierownictwa i dozoru ruchu działów energomechanicznych. Ponadto w 2016 r. zrealizowany będzie 15-minutowy film szkoleniowy dotyczący zagrożenia tąpaniami i opadem skał ze stropu i ociosu w kopalniach węgla kamiennego i rud miedzi.