Strategiczny projekt badawczy

Zmiana przepisów górniczych może być efektem realizacji pięciu zadań Strategicznego projektu badawczego "Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach". We wrześniu br. prezes WUG powoła specjalną grupę specjalistów, która opracuje projekty nowelizacji obowiązujących aktów prawnych.

- Realizowany od czterech lat projekt badawczy powinien przynieść odpowiedzi na nurtujące górników pytanie, jak lepiej zapobiegać katastrofom, chronić życie osób w sytuacjach najwyższego zagrożenia oraz ratowników, spieszącym im na pomoc. Projekt obejmuje 12 zadań badawczych, które zostały sprecyzowane w oparciu o ustalenia komisji powoływanych przez prezesa WUG do ustalenia przyczyn największych wypadków górniczych w ostatnich latach. Nie wszystkie wnioski komisji powypadkowych mogli zrealizować przedsiębiorcy we własnym zakresie. W rozwiązaniu niektórych problemów konieczna była interdyscyplinarna współpraca ośrodków naukowych i pozyskanie finansowania badań z budżetu państwa. Ten duży projekt badawczy zbliża się do finałowego etapu. Dlatego powołam ekspercki zespół, który ustalenia naukowców przełoży na język prawa. W przyszłym roku chcielibyśmy wstąpić z inicjatywą legislacyjną – mówi Mirosław Koziura, prezes WUG.

Jednym z kierunków współpracy nadzoru górniczego ze środowiskiem naukowo-badawczym w przeciwdziałaniu niebezpiecznym zjawiskom, które są związane z występującymi zagrożeniami, jest opracowanie rozwiązań w ramach strategicznego projektu badawczego "Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach". Został on sprecyzowany w 2010 roku na wniosek prezesa Wyższego Urzędu Górniczego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR). Wyniki prac badawczych mogą być wdrożone w postaci konkretnych przepisów górniczych i zasad, jakimi powinny kierować się służby kopalniane w codziennych czynnościach, np. przy projektowaniu robót górniczych, ich wykonawstwie, monitoringu i zwalczaniu zagrożeń.

W pierwszym etapie projektu, w 2010 r., ogłoszono konkursy dotyczące realizacji pięciu zadań badawczych, które obejmowały niezrealizowane wnioski Komisji z ostatniego dziesięciolecia. Ponadto uwzględniono w nich kwestię bezpieczeństwa górników zatrudnionych w warunkach zagrożenia klimatycznego. W 2011 r. uruchomiono procedurę wykonania kolejnych trzech zadań, głównie zagadnień energomaszynowych, przedstawionych przez Komisję badającą przyczyny i okoliczności zapalenia i wybuchu metanu w 2009 r. w KHW S.A. KWK "Wujek" Ruch "Śląsk". W 2012 roku projekt został po raz drugi poszerzony, tym razem o cztery wnioski adresowane do jednostek naukowo-badawczych, sformułowane przez Komisję badającą przyczyny zapalenia metanu
i wypadku zbiorowego z 5 maja 2011 roku w JSW S.A. KWK "Krupiński".

W formie nowelizacji przepisów prawa górniczego mogą być wdrożone wyniki badań dotyczące: kategoryzacji zagrożeń, projektowania robót górniczych w warunkach skojarzonego zagrożenia metanowo-pożarowego, pomiarów powietrza kopalnianego dla oceny zagrożenia metanowego i pożarowego, odmetanowania górotworu w warunkach dużej koncentracji wydobycia, zatrudniania pracowników w warunkach zagrożenia klimatycznego.

Strategiczny projekt badawczy "Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach" obejmuje 12 zadań, z których:
- 1 zostało zakończone w roku 2012,
- 5 zakończono w roku 2013,
- 1 zakończono w 2014 roku,
- 4 są w trakcie realizacji,
- 1 jest przewidziane do rozpoczęcia w roku 2014.

Nad terminową realizacja zadań przez jednostki wyłonione w konkursach NCBiR czuwa Komitet Sterujący strategicznego projektu "Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach", który pracuje pod przewodnictwem Dariusza Katana z Departamentu Górnictwa podziemnego i odkrywkowego WUG. Siedmioosobowy Komitet Sterujący jest nie tylko koordynatorem prac badawczych, ale także audytorem raportów końcowych poszczególnych zadań. Kolejne jego posiedzenie plenarne zaplanowano na 17 września br.


Tematy zadań (projektów) badawczych są następujące:
1. Opracowanie nowej kategoryzacji zagrożeń naturalnych w podziemnych zakładach górniczych wraz z jej doświadczalną weryfikacją (lider – GIG; zadanie zakończone w 2012 r.).
2. Opracowanie zasad projektowania robót górniczych w warunkach występowania skojarzonego zagrożenia metanowo-pożarowego w aspekcie systemów przewietrzania w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny (lider - GIG, zadanie zakończone w 2013 r.; raport końcowy będzie opiniowany na posiedzeniu Komitetu Sterującego (KS), planowanym na 17 września br.).
3. Opracowanie zasad pomiarów i badań parametrów powietrza kopalnianego dla oceny zagrożenia metanowego i pożarowego w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny (lider - IMG PAN; zadanie zakończone w 2013 r.).
4. Poprawa efektywności odmetanowania górotworu w warunkach dużej koncentracji wydobycia w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny (lider – AGH; zadanie zakończone w 2013 r.).
5. Opracowanie zasad zatrudniania pracowników w warunkach zagrożenia klimatycznego
w podziemnych zakładach górniczych (lider - Politechnika Śląska; zadanie zakończone w 2013 r. KS ustalił zakres niezbędnych korekt i uzupełnień do raportu końcowego, które wykonawcy mają złożyć do 15 października 2014 r.).
6. Opracowanie rozwiązań wraz z aparaturą pomiarową umożliwiającą przeprowadzenie pomiarów oraz diagnozowanie kabli i przewodów elektroenergetycznych w wyrobiskach zagrożonych wybuchem metanu i/lub pyłu węglowego (lider - ITI EMAG; zadanie zakończone w 2013 r.).
7. Opracowanie funkcjonalnego systemu bezprzewodowej łączności ratowniczej z możliwością stosowania w wyrobiskach zagrożonych wybuchem metanu i/lub pyłu węglowego (lider - AGH, zadanie w trakcie realizacji; planowane zakończenie do 31.12.2014 r.).
8. Opracowanie systemu gazometrycznego powodującego natychmiastowe wyłączenie energii zasilającej maszyny i urządzenia w przypadku nagłego wypływu metanu ze zrobów do wyrobisk eksploatacyjnych (lider – GIG; zadanie zakończone 31.03.2014 r.; raport końcowy jeszcze nie został złożony).
9. Wyznaczanie współczynnika korekcji pomiędzy automatycznym pomiarem prędkości powietrza a uśrednioną wartością prędkości mierzoną anemometrem ręcznym (lider - IMG PAN; zadanie rozpoczęto w listopadzie 2013 r.; czas realizacji: do 15 miesięcy).
10. Opracowanie systemu zarządzania zmęczeniem u pracowników zatrudnionych w wyrobiskach podziemnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny (zadanie będzie rozpoczęte w br.).
11. Opracowanie odzieży ochronnej dla ratowników górniczych (lider - CIOP-PIB, zadanie rozpoczęto w grudniu 2013 r.; czas realizacji: do 27 miesięcy).
12. Opracowanie systemów orientacji i sygnalizowania kierunku wycofania się załogi na drogach ucieczkowych w chodnikach przyścianowych (lider - Politechnika Śląska; zadanie rozpoczęto w listopadzie 2013 r. ; czas realizacji: do 12 miesięcy).