Uroczystości barbórkowe nadzoru górniczego w Muzeum Śląskim

5 Grudnia 2025

W piątek, 5 grudnia w Katowicach odbyły się uroczystości barbórkowe nadzoru górniczego. Rozpoczęła je Msza Święta w Kościele pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach, którą celebrował Arcybiskup Andrzej Przybylski. Metropolita Śląski złożył pracownikom urzędów nadzoru górniczego tradycyjne życzenia z okazji obchodów Dnia Górnika. Następnie w podziemnych wnętrzach Muzeum Śląskiego w Katowicach odbyła się druga część obchodów górniczego święta.

Jak co roku, wśród kilkuset gości uroczystej akademii znaleźli się przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, służb mundurowych, związków zawodowych, instytucji naukowo-badawczych współpracujących z WUG, duchowieństwa oraz delegacje zakładów górniczych z całej Polski, wydobywających różnorodne kopaliny (węgiel kamienny i brunatny, gaz ziemny, ropę, rudy miedzi, kruszywa, sól, siarkę). Obecni byli m.in.: doradca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Jarosław Bujak, szefowa służby cywilnej Anita Noskowska-Piątkowska, Główny Geolog Kraju, podsekretarza stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Krzysztof Galos, wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Piotr Miklis, wiceprzewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Maciej Biskupski, wiceprezydent Katowic Maciej Stachura, dyrektor Głównego Instytutu Górnictwa Jarosław Zagórowski oraz przedstawiciele Ministerstwa Energii, Państwowej Inspekcji Pracy, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Osobiście przybyli także senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej: Maciej Kopiec, Gabriela Morawska-Stanecka oraz Joanna Sekuła.

Osoby, które nie mogły przybyć na uroczystość, przekazały na ręce prezesa WUG oficjalne listy okolicznościowe. Życzenia przesłali m.in. Agnieszka Dziemianowicz-Bąk - ministra rodziny pracy i polityki społecznej, Marcin Stanecki - Główny Inspektor Pracy, Henryk Kiepura - sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, Marian Zmarzły - podsekretarz stanu w Ministerstwie Energii, Monika Rosa - posłanka na Sejm RP.

W wystąpieniu inaugurującym akademię Prezes WUG Piotr Litwa przywitał wszystkich gości i podziękował za wszystkie inicjatywy oraz działania przyczyniające się do poprawy bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia górników, optymalnego zagospodarowania złóż kopalin oraz ograniczenia uciążliwości oddziaływania górnictwa na ludzi i środowisko. Podkreślił przy tym jak ważna jest wielowymiarowa i zgodna współpraca różnych urzędów, instytucji i ośrodków naukowych w tym zakresie. Wspomniał także, że mimo wspólnych wysiłków na rzecz poprawy bhp w górnictwie doszło w tym roku do 8 tragicznych w skutkach zdarzeń, w wyniku których śmierć poniosło 12 górników. Podczas uroczystości minutą ciszy uczczono pamięć wszystkich górników, którzy w 2025 roku odeszli na wieczną szychtę.

Przedstawiając nowe kierunki działalności nadzoru górniczego oraz plany na przyszłość, Prezes WUG szczególną uwagę zwrócił na wejście w życie z dniem 29 lipca nowelizacji Prawa geologicznego i górniczego. Przypomniał, że zgodnie z nowymi przepisami Prezes Wyższego Urzędu Górniczego został wskazany jako organ odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym.
- (…) rozporządzenie metanowe ma zastosowanie między innymi do poszukiwania i produkcji ropy naftowej i gazu ziemnego oraz do gromadzenia i przetwarzania gazu ziemnego, do odwiertów nieczynnych, przesyłu i dystrybucji oraz podziemnego składowania gazu ziemnego, a także do czynnych podziemnych i odkrywkowych kopalń węgla oraz do zamkniętych i opuszczonych podziemnych kopalń węgla. Prezes WUG nadzoruje wymienione przedsięwzięcia w zakresie dokładności pomiarów, kwantyfikacji, monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji metanu. W związku z tym w urzędzie powołano nową komórkę organizacyjną pod nazwą Departament Nadzoru Emisji Metanu i Gospodarowania Górotworem, która zajmuje się przede wszystkim nadzorem nad czynnymi zakładami górniczymi (podziemnymi, odkrywkowymi i otworowymi) oraz systemami magazynowania i przesyłu gazu oraz ropy w zakresie emisji metanu - wyjaśnił Piotr Litwa.

Wspomniał również o dużym zaangażowaniu urzędów górniczych w nadzór nad przedsięwzięciami, w ramach których prowadzone są roboty z zastosowaniem techniki górniczej. Dotyczy to m.in. robót prowadzonych w zlikwidowanych zakładach górniczych w związku z koniecznością utrzymywania systemu ich odwadniania, robót w wyrobiskach podziemnych zakładów górniczych utrzymywanych w celach turystycznych, leczniczych i rekreacyjnych, jak również drążenia tuneli. Jak przyznał, w związku z coraz liczniejszymi zadaniami w tym zakresie zrodziła się potrzeba powołania specjalnego zespołu do spraw ruchu zakładów prowadzących działalność na podstawie art. 2 ustawy — Prawo geologiczne i górnicze. Zespół już opracował metodykę sprawowania nadzoru i kontroli nad drążeniem tuneli, która ma pomóc urzędom górniczym i przedsiębiorcom w jednolitym stosowaniu prawa w trakcie realizacji robót tunelowych. W najbliższej przyszłości zostaną opracowane dobre praktyki w zakresie inwestycji tunelowych, drogowych i kolejowych. Ponadto Prezes WUG mówił o inicjatywie dotyczącej objęcia ustawą Prawo geologiczne i górnicze tak zwanych złóż antropogenicznych. Wspomniał również o konieczności uproszczenia procesu usuwania szkód górniczych w przypadku braku odpowiedzialnego za szkodę przedsiębiorcy lub jego następcy prawnego, dodając: (…) proponujemy utworzenie Funduszu Likwidacji Szkód Górniczych, którego jedynym dysponentem będzie Prezes WUG. Przychodami Funduszu miałaby być m.in. część wpływów z działalności górniczej w postaci opłaty eksploatacyjnej oraz z kar pieniężnych, a także dotacje budżetowe na Fundusz Naprawy Szkód Górniczych.

Podsumowując swoje wystąpienie podkreślił również, że priorytetem nadzoru górniczego w najbliższych latach będzie optymalizacja zasobów ludzkich i finansowych w taki sposób, by w ramach posiadanych możliwości uzyskać jak najlepsze rezultaty działalności nadzorczo-kontrolnej. Urzędy górnicze zmodyfikują formy swej działalności stosownie do przekształceń w branży wydobywczej, zachowując swój ekspercki charakter, a także otwartość na potrzeby społeczne i zdolność do wychodzenia naprzeciw problemom współczesnego górnictwa w duchu dialogu i współpracy.

Akademia barbórkowa WUG to nie tylko okolicznościowe życzenia i przemówienia, ale również tradycyjna okazja do uhonorowania pracowników nadzoru górniczego odznaczeniami i wyróżnieniami, zarówno państwowymi jak też resortowymi. Obchody Dnia Górnika WUG są nie tylko wielkim świętem urzędów górniczych, ale również tych wszystkich, którzy pracują i działają na rzecz poprawy bezpieczeństwa pracy w przemyśle wydobywczym na terenie całej Polski. W związku z tym Prezes Wyższego Urzędu Górniczego wręczył pięciu osobom Odznaki Honorowe Zasłużonego dla Bezpieczeństwa w Górnictwie, zwłaszcza za sukcesy w zakresie projektowania, wprowadzania i popularyzowania nowych rozwiązań technicznych oraz prac badawczych. Ponadto Prezes WUG wyróżnił trzech przedsiębiorców specjalnymi dyplomami uznania za skuteczne działania na rzecz ograniczenia negatywnego wpływu eksploatacji górniczej na środowisko naturalne i otoczenie zakładów górniczych, znaczącą poprawę warunków pracy załogi oraz poziomu bezpieczeństwa procesów wydobywczych.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Karol Nawrocki nadał odznaczenia państwowe - krzyże zasługi - zasłużonym pracownikom urzędów górniczych. Uhonorowane zostały osoby, które wniosły wkład na rzecz Państwa lub obywateli, spełniając czyny przekraczające zakres ich zwykłych obowiązków, a przynoszące znaczną korzyść Państwu lub obywatelom.

Za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej Prezydent RP odznaczył pracowników urzędów górniczych medalami za długoletnią służbę. Aktu dekoracji dokonał doradca Prezydenta RP Jarosław Bujak.

Minister Energii, na wniosek prezesa Wyższego Urzędu Górniczego, w uznaniu zasług oraz za wieloletnią i aktywną pracę zawodową na rzecz rozwoju górnictwa przyznał odznakę honorową „Zasłużony dla Górnictwa RP” 16 pracownikom urzędów górniczych.
Minister Klimatu i Środowiska wyróżnił Odznaką Honorową „Zasłużony dla Polskiej Geologii” oraz odznaką honorową za zasługi dla ochrony środowiska i klimatu dwóch pracowników Wyższego Urzędu Górniczego.

Prezes Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu odznaczył honorowym sztyletem ratowniczym oraz medalem Centralnej Stacji sześciu pracowników urzędów górniczych, którzy swoją działalnością przyczynili się do poprawy stanu bezpieczeństwa poprzez nadzorowanie akcji ratowniczych i efektywną współpracę ze służbami ratowniczymi przedsiębiorców.

Fundacja „Bezpieczne Górnictwo” im. prof. Wacława Cybulskiego od wielu lat wspierająca działania na rzecz podnoszenia standardów bezpieczeństwa i higieny pracy w górnictwie, między innymi poprzez popularyzację i umacnianie pozytywnych postaw oraz nagradzanie szczególnych zachowań w trudnych sytuacjach również przygotowała okazjonalną nagrodę. Specjalne wyróżnienie „Dzielny Górnik” otrzymał Ireneusz Haś, ratownik z Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu, który wyróżnił się wyjątkową odwagą, ogromnym zaangażowaniem oraz sprawnością działania podczas akcji ratowniczej przeprowadzonej w dniu 12 sierpnia 2025 roku w Kopalni Węgla Kamiennego „Knurów-Szczygłowice”.

Wśród barbórkowych gości znaleźli się także przedstawiciele najmłodszego pokolenia - podopieczni Katolickiej Fundacji Dzieciom w Parafii Św. Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach. Fundacja ta we współpracy z Wyższym Urzędem Górniczym oraz Fundacją Bezpieczne Górnictwo im. prof. Wacława Cybulskiego zorganizowała konkurs plastyczny pod nazwą „Bezpieczny Gwarek”, którego celem była popularyzacja wśród dzieci i młodzieży problematyki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w górnictwie oraz poszerzanie świadomości występowania zagrożeń, z którymi górnicy, ratownicy i inne osoby związane z górnictwem mierzą się w codziennej pracy. Grupa młodych artystów odebrała nagrody przyznane w trzech kategoriach wiekowych.

Część oficjalną uroczystości zwieńczyło wręczenie honorowych szpad górniczych. Doceniając zasługi na rzecz polskiego górnictwa, prezes Wyższego Urzędu Górniczego postanowił wręczyć dziesięciu osobom ten sięgający tradycją dawnych wieków symbol honoru, wolności i godności górnika, władzy wyższych urzędników górniczych i nadzoru. Ceremonię poprowadził Józef Fudali, emerytowany pracownik WUG, kolekcjoner i znawca górniczych tradycji. Po zakończeniu tej barwnej ceremonii, prowadząca akademię Beata Smaga-Seyboth w imieniu organizatorów uroczystości podziękowała gościom za przybycie, zapraszając ich na okolicznościowy poczęstunek.

Barbórka Wyższego Urzędu Górniczego była w tym roku objęta patronatami medialnymi redakcji: TVP Katowice, „Dziennika Zachodniego”, „Trybuny Górniczej” i portalu internetowego nettg.pl, „Gościa Niedzielnego” oraz Radia eM.