Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Number 04/1994

W artykule przedstawiono metodę wyznaczania drogi ucieczkowej z miejsca pracy górników zagrożonych gazami i dymami pożarowymi. Przyjęto w niej założenie, że powstanie pożaru możliwe jest w dowolnym prądzie powietrza świeżego i najczęściej brak jest pełnej informacji o miejscu pożaru w czasie wycofywania się górników. W metodzie potrzebna jest znajomość wartości prawdopodobieństwa subiektywnego powstania pożaru w konkretnych bocznicach sieci wentylacyjnej i znajomość czasu przejścia górników wyrobiskami podziemnymi, Drogę ucieczkową można wtedy wyznaczyć stosując model podejmowania decyzji w warunkach niepewności wykorzystujący kryterium maksymalizacji spodziewanej korzyści.

W artykule zwrócono uwagę na rejon skrzyżowania ścian z chodnikiem wentylacyjnym w pokładach metanowych, który jest miejscem najbardziej zagrożonym zapaleniem bądź wybuchem metanu. Dokonano przeglądu literatury dotyczącej kształtowania się stężeń metanu w zrobach ścian, w wyrobiskach oraz sposobów zwalczania zagrożenia metanowego w rejonie skrzyżowania ścian z chodnikiem wentylacyjnym. Następnie przedstawiono uwagi do sposobów zwalczania zagrożenia metanowego w rejonie skrzyżowania ściany z chodnikiem wentylacyjnym dla dwóch wariantów braku i wystąpienia samozapalenia węgla w zrobach.

W pracy przedstawiono metody badań i oceny rekonsolidacji zrobów zawałowych i podsadzkowych oraz metody oceny stateczności stropu utworzonego z tych zrobów. Ponadto podano ogólne zasady doboru, wykonywania i kontroli obudowy wyrobisk korytarzowych drążonych pod zrobami zawałowymi i podsadzkowymi. Przedstawiono metody i środki stosowane w przypadku opadów stropu wyrobiska korytarzowego.

Podstawę bezpiecznej pracy urządzeń wyciągowych stanowią ich prawidłowa eksploatacja oraz fachowa kontrola stanu technicznego. Kilka procent ogólnej liczby ich awarii oraz przestojów, spowodowanych jest bezpośrednio prowadzeniem naczyń wyciągowych w szybach. Autor publikacji dokonuje szczegółowej analizy potencjalnych zagrożeń. Przy odbiorze i okresowych kontrolach geometrii prowadzenia naczyń w szybach, może już być wykorzystywana metoda GIG. Pozwala ona na kontrolę torów prowadzenia naczyń i wyznaczania koniecznych korekt tych torów.

W publikacji autor przedstawił własne przemyślenia na bazie lektury cytowanych pozycji źródłowych, dotyczące problemów bieżących egzystencji górnictwa w Europie Zachodniej, ze zwróceniem uwagi na sposoby poprawy jego efektywności i użyteczności, przytaczając w treści szereg informacji liczbowych. Nawiązano w niej również do sytuacji w górnictwie krajowym. Z uwagi na subiektywny stosunek autora do wybiórczo zestawionych faktów oraz daleko idące wnioski, artykuł ten ma charakter dyskusyjny.

W artykule przedstawiono opracowane algorytmy i programy wyznaczania optymalnych wymiarów filarów ochronnych dla obiektów powierzchniowych i szybów. Zagadnienie projektowania filara ochronnego potraktowano jako zadanie programowania nieliniowego. Funkcją celu są zasoby uwięzione w filarze, natomiast nieliniowymi ograniczeniami - wartości deformacji wywołanych eksploatacją pozafilarową. Przewidziano możliwość wyznaczania filarów kołowych lub o kształcie kwadratu. W pracy przedstawiono wyniki przykładowych obliczeń promieni filara ochronnego dla obiektu powierzchniowego.

W pracy przedstawiono konkretny przykład uzdatnienia dla celów budowlanych terenu, w podłożu którego prowadzona była płytka eksploatacja górnicza. Teren przeznaczony pod dwa budynki 5 kondygnacyjne rozpoznany został 22 kontrolowanymi otworami wiertniczymi i 5 seriami badań geofizycznych. W nawiercone pustki wtłoczono w sumie 1560 t popiołów z dodatkiem cementu oraz 2568 t zaczynu cementowo - popiołowego. Podsadzanie wyrobisk przeprowadzone zostało w 3-ch etapach. W ostatniej fazie podsadzania wyrobisk górotwór był bieżąco kontrolowany metodą prześwietleń elektrooporowych. Prace zabezpieczające prowadziły dwie firmy: Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Wiertniczo - Geologiczne Tychy i Katowickie Przedsiębiorstwo Geologiczne.

Publikacja zawiera wyniki badań odkształceń obiektów poddawanych wpływom eksploatacji górniczej. Dla bliższego rozpoznania zagadnienia, podjęto badania modelowe metodami elastooptyki. Z badań wynika, że budynki zabezpieczone na wpływy odkształceń, posiadają jeszcze znaczną rezerwę odporności.

Program likwidacji zakładów górniczych i restrukturyzacji zatrudnienia w wałbrzyskich kopalniach węgla kamiennego, stawia trudne zadania, ale zdaje się kształtować nowe oblicze miasta. Przekształcenia terenów kopalń, należy zdaniem autorki publikacji realizować tak, aby służyły aktywizacji działalności społecznej oraz intensyfikacji przedsięwzięć gospodarczych. Perspektywy Wałbrzycha - to rozwój rentownej działalności produkcyjnej oraz równolegle jego funkcji rekreacyjnej i turystycznej.

Węgiel brunatny stanowi zarówno w Polsce jak i RFN jeden z podstawowych surowców energetycznych. Autorzy publikacji gościli w Zagłębiu Węgla Brunatnego koło Kolonii, zaznajamiając się z najnowszymi osiągnięciami niemieckiego górnictwa węgla brunatnego. Przedmiotem szczególnego zainteresowania były przedsięwzięcia w zakresie zmniejszenia uciążliwości tej gałęzi gospodarki oraz metody kształtowania nowych terenów poeksploatacyjnych. A więc doświadczenia, z których skorzystać może rodzime górnictwo odkrywkowe.

Artykuł zawiera polemikę z tezami sformułowanymi przez mgr inż. Wacława Łucyka w artykule pt. "Gdy w zakładzie ginie człowiek", który ukazał się w numerze 3/94 kwartalnika.