Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Numer 08/2003

W artykule przedstawiono wyniki, opartych o opracowane rozwiązania analityczne, symulacji numerycznych opisujących rozkłady stanu naprężenia w potencjalnie wstrząsogennych warstwach stropowych w zależności od zmiennych parametrów geomechanicznych (rodzaj kontaktu międzywarstwowego, grubość i moduł sprężystości) skał te warstwy tworzących, przy eksploatacji rud miedzi systemami z tzw. szerokim otwarciem stropu. Wskazano na prawidłowości w rozkładzie stanu naprężenia w różnych fazach rozwoju eksploatacji oraz sformułowano wnioski dotyczące działań zwiększających skuteczność kontroli i ograniczenia zagrożenia sejsmicznego.

Artykuł dotyczy zagadnień prowadzenia podziemnej eksploatacji węgla kamiennego w granicach filarów ochronnych. W oparciu o obowiązujące przepisy podano uwarunkowania związane z tworzeniem filarów ochronnych oraz wykorzystaniem zasobów w nich uwięzionych. Na podstawie danych statystycznych nakreślone zostały panujące obecnie trendy w zakresie prowadzonej eksploatacji węgla kamiennego w aspekcie: wydobycia ogólnego, wydobycia w granicach filarów ochronnych wraz z wyborem sposobu kierowania stropem jak również rozwojem wydobycia z filarów w zależności od rodzaju chronionych obiektów.

W wyniku analizy ustaleń komisji powypadkowych powołanych przez Prezesa WUG w Głównym Instytucie Górnictwa opracowano przenośny przyrząd do pomiaru stężenia tlenu, tlenku węgla, siarkowodoru i metanu w atmosferze kopalnianej. Oryginalną cechą przyrządu jest zastosowanie 3,5 - metrowej sondy teleskopowej umożliwiającej przeprowadzenie pomiarów przed wejściem w strefę zagrożenia. Przyrząd jest maksymalnie zminiaturyzowany i odporny na wpływy zewnętrzne. Uzyskał cechę przeciwwybuchowości EExiaI/II T1 i dopuszczenie WUG do stosowania w podziemnych zakładach wydobywczych, w polach metanowych zaliczanych do stopnia "a", "b" i "c" niebezpieczeństwa wybuchu. Rozwiązanie nagrodzono srebrnym medalem na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków "BRUSSELS EUREKA" 2002.

Na podstawie 5 letnich badań nad kształtowaniem się metanowości bezwzględnej wyrobiska ścianowego i rejonu wentylacyjnego ze ścianą wydobywczą, autor sprecyzował istotne przyczyny rozbieżności między metanowością prognozowaną a rzeczywistą. Potwierdził znane w literaturze wyniki badań, że wzrost głębokości zalegania pokładów węgla oraz duży postęp dobowy ścian powoduje: wzrost metanonośności z przewagą metanu wolnego, zmniejszenie zasięgu pionowego odgazowania górotworu i pokładów węgla, wzrost decydującej roli metanu wydzielonego z eksploatowanego pokładu. Pracę zakończono wnioskami.

Znowelizowane w ostatnich latach przepisy Prawa geologicznego i górniczego oraz Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych, nałożyły na kierownictwo kopalń i zakładów górniczych obowiązek przeprowadzania oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego na wszystkich stanowiskach pracy. Wymienione przepisy zakładają na pracodawcę również konieczność pracowników o wielkości istniejącego ryzyka. Z uwagi na fakt, iż ocena ryzyka zawodowego jest procesem złożonym, który może stwarzać wiele trudności w czasie jego realizacji, w Zakładzie Ergonomii i Zarządzania Bezpieczeństwem Politechniki Śląskiej opracowane zostały dwa autorskie programy komputerowe wspomagające ocenę ryzyka zawodowego. Wcześniejsze publikacje szczegółowo przedstawiały założenia systemu oceny ryzyka wypadkowego. Obecny artykuł przybliża główne założenia komputerowego systemy wspomagającego ocenę ryzyka zdrowotnego. System ten oparty jest o założenia wskaźnikowej metody oceny ryzyka zdrowotnego politechniki Śląskiej, która uwzględnia specyfikę i realia warunków pracy w górnictwie.