Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie
ISSN 3071-9127
Nr 4 (368)/2025
Dagmara NOWAK-SENDEROWSKA
Analiza zagrożeń górniczych z wykorzystaniem metody ETA
Artykuł przedstawia zastosowanie metody drzewa zdarzeń (ETA) jako zaawansowanego narzędzia wspierającego procesy analizy, prognozowania i oceny skutków zagrożeń zawodowych w kontekście systemowego zarządzania bezpieczeństwem pracy. Metoda ETA, oparta na logicznej strukturze zdarzeń i możliwych konsekwencji ich wystąpienia, umożliwia identyfikację miejsc newralgicznych w środowisku pracy, w tym potencjalnych błędów ludzkich, zawodności barier technicznych, niedociągnięć organizacyjnych czy wpływu niekorzystnych czynników środowiskowych. Zwrócono uwagę na interdyscyplinarne możliwości wykorzystania tej metody - od identyfikacji i oceny ryzyka zawodowego, poprzez racjonalny dobór środków ochrony, aż po wsparcie w dochodzeniach powypadkowych i projektowaniu skutecznych strategii prewencyjnych. Praktyczne zastosowanie metody drzewa zdarzeń zaprezentowano na przykładzie analizy dwóch stanowisk pracy w górnictwie: operatora wozu wiercąco-kotwiącego w kopalni podziemnej, gdzie zidentyfikowano zagrożenie pożarowe wynikające z obecności materiałów łatwopalnych, oraz operatora ładowarki kołowej w górnictwie odkrywkowym, narażonego na kontakt z niewypałami. W obu przypadkach istotną kwestią przy budowie scenariuszy było zebranie odpowiednich danych w postaci: okoliczności każdego zidentyfikowanego zagrożenia, częstotliwości aktywizacji zagrożenia, rodzajów urazów w przypadku wystąpienia zagrożenia oraz stosowanych działań profilaktycznych. Wykazano, że ETA może stanowić skuteczne narzędzie wspomagające ograniczanie ryzyka oraz poprawę poziomu bezpieczeństwa pracy w przedsiębiorstwach górniczych.
Zbigniew BURTAN, Dariusz CHLEBOWSKI, Zbigniew RAWICKI
Analiza stanu i przyczyny zagrożenia tąpaniami w kopalniach węgla kamiennego w latach 2015-2024
W artykule przedstawiono stan zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami w kopalniach węgla kamiennego. W oparciu o zdefiniowane wskaźniki sejsmiczności oraz wypadkowości w wyniku tąpnięć i odprężeń, odnoszące się do całkowitego wydobycia i wydobycia z pokładów zagrożonych tąpaniami, przeprowadzono analizę zmian poziomu zagrożenia tąpaniami w latach 2015-2024. Wskazując na przyczyny wysokiego poziomu tego zagrożenia, odniesiono się do warunków geologiczno-górniczych, takich jak: głębokość eksploatacji, grubowarstwowa budowa górotworu, zaburzenia geologiczne, zaszłości eksploatacyjne i obszary resztkowe. Zwrócono uwagę na wpływ odwadniania likwidowanych zbiorników wodnych w sąsiedztwie prowadzenia robot górniczych na aktywność sejsmiczną górotworu.
Dorota ŁOCHAŃSKA
Wybrane aspekty organizacji i bezpieczeństwa transportu w górnictwie kruszyw naturalnych
Transport kruszyw piaskowo-żwirowych stanowi fundamentalny element logistyki w górnictwie odkrywkowym w Polsce, determinując zarówno efektywność ekonomiczną, jak i wpływ sektora na środowisko. Ze względu na charakter wydobycia i rozmieszczenie złóż większość przewozów realizowana jest na krótkich dystansach, co sprawia, że dominującą rolę odgrywa transport samochodowy, szczególnie w regionach o gęstej sieci dróg lokalnych. Transport kolejowy oraz żegluga śródlądowa pełnią funkcję uzupełniającą, znajdując zastosowanie głównie przy przewozach masowych na dłuższych trasach i w rejonach z odpowiednią infrastrukturą. W artykule podkreślono znaczenie tzw. promienia ekonomicznego przewozu, który określa maksymalną odległość opłacalnego transportu kruszyw, oraz czynniki wpływające na koszty, takie jak cena paliwa, opłaty drogowe, stan techniczny dróg czy organizacja pracy kierowców. Omówiono także zastosowanie nowoczesnych technologii informatycznych i telematycznych, umożliwiających optymalizację tras, kontrolę zużycia paliwa i lepsze planowanie dostaw. Zwrócono uwagę na zagrożenia techniczne i organizacyjne towarzyszące procesowi eksploatacji i dystrybucji surowców oraz na konieczność wprowadzenia rozwiązań wspierających bezpieczeństwo i zrównoważony rozwój branży. Wnioski wskazują, że przyszłość rynku kruszyw zależy od integracji różnych środków transportu, cyfryzacji procesów logistycznych oraz wdrażania innowacyjnych technologii zwiększających efektywność i konkurencyjność całego sektora.
Dariusz GĄGOROWSKI, Norbert GOLEC, Rafał WÓJTOWICZ, Wojciech WŁODARCZYK
Nowa jakość transportu w górnictwie przy użyciu samojezdnych maszyn górniczych w Południowym Koncernie Węglowym S.A. Zakład Górniczy „Janina”
Artykuł opisuje innowacyjne podejście zakładu górniczego do układu transportu z wykorzystaniem samojezdnych maszyn górniczych w Południowym Koncernie Węglowym S.A. Zakład Górniczy „Janina”. Transport załogi ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i efektywności pracy w górnictwie węgla kamiennego. Rozwiązanie, które zostało zastosowane w przypadku ZG „Janina”, jest nie tylko nowoczesne, ale także opłacalne oraz korzystne z uwagi na skrócony czas transportu ludzi do miejsca pracy, co przekłada się bezpośrednio na wzrost efektywnego czasu pracy o 16%.
Mateusz ŁASIEWICKI
Metal z liści - ekologiczne oblicze górnictwa
Fitogórnictwo to innowacyjna technologia wykorzystująca zdolność niektórych roślin hiperakumulujących do pobierania i gromadzenia metali ciężkich z gleby. Pozwala ona na odzysk cennych pierwiastków, takich jak nikiel, ołów, kadm czy arsen, poprzez uprawę odpowiednich gatunków, zbiór biomasy oraz odzysk metali z popiołu po spaleniu. Metoda ta znajduje zastosowanie zarówno w eksploatacji ubogich złóż, jak i w bioremediacji terenów zdegradowanych przemysłowo. Fitogórnictwo charakteryzuje się niższym kosztem inwestycyjnym i mniejszym wpływem na środowisko w porównaniu do klasycznego górnictwa. Nie wymaga ingerencji w strukturę geologiczną, wspiera także procesy rekultywacji. Skuteczność tej technologii uzależniona jest od doboru gatunków roślin charakteryzujących się szybkim tempem wzrostu, intensywnym przyrostem biomasy oraz wysokim potencjałem akumulacji metali. Fitogórnictwo niesie również zagrożenia, m.in. w postaci ryzyka rozprzestrzenienia gatunków inwazyjnych, akumulacji metali w łańcuchu troficznym oraz emisji zanieczyszczeń podczas spalania biomasy. Wymaga to dalszych badań i odpowiedzialnego zarządzania, aby metoda ta mogła stać się pełnoprawną alternatywą dla tradycyjnego wydobycia metali. Największym wyzwaniem jest jej opłacalność ekonomiczna oraz konkurencja ze strony konwencjonalnego wydobycia.
Wypadki, katastrofy
Pobierz
Kronika
Pobierz
Normalizacja
Pobierz
Górnictwo na świecie
Pobierz
Dopuszczenia
Pobierz
Przegląd aktów normatywnych
Pobierz
Michał WROŃSKI
Gdy zielona granica stawała się czarną - kontrabanda w kopalnianych chodnikach
Pobierz
Tomasz RZECZYCKI
Patroni górników
Pobierz
Stefan GIERLOTKA
Górnicze problemy na Madagaskarze
Pobierz