Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Numer 04/1993

Od dziesięciu już lat jedną z sal Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu zajmuje stała ekspozycja pt. "Święta Barbara patronka górników". Wciąż wzbogacana, prezentuje dzieje kultu św. Barbary na Śląsku, jej związki ze światem górniczym, barbórkowe tradycje w płaszczyźnie kościelnej i społeczno - zawodowej. Kult św. Barbary, którego rozkwit wiąże się ściśle z rozwojem europejskiego przemysłu wydobywczego w Lotaryngii, Nadrenii, na Śląsku i Morawach, wyprzedził na ziemiach polskich kult błogosławionej Kingi - staropolskiej patronki górnictwa solnego.

Opierając się na wieloletnich badaniach przejawów ciśnienia górotworu w polach eksploatacji ścianowej autorzy dokonali określenia ilościowego i jakościowego tych przejawów zarówno w polach eksploatacji zawałowej jak i z podsadzką. Opracowany model górotworu odprężonego w połączeniu z obserwacją zjawisk dynamicznych w nim zachodzących stanowił podstawę dla określenia obciążenia wyrobisk ścianowych w pokładach zagrożonych tąpaniami. Autorzy podali też ogólne zasady laboratoryjnego odwzorowania wstrząsów dla badań stanowiskowych obudów górniczych.

Autor omawia nowości w dziedzinie bezpieczeństwa wyciągów szybowych zaprezentowane na konferencji w Londynie. Przedstawia wybrane zagadnienia z zakresu regulacji prawnych, rozwiązań technicznych i organizacyjnych linowego transportu pionowego.

Analizowano dane o 358 budynkach jednorodzinnych znajdujących się na obszarze górniczym jednej z kopalń ROW. Budynki te były poddane wpływom wieloletniej eksploatacji górniczej od I do V kategorii. Skupiono uwagę na zależności pomiędzy obliczonymi teoretycznymi wartościami odkształceń poziomych spowodowanymi dokonaną eksploatacją górniczą a ilością wykonanych remontów oraz ilością budynków odszkodowanych.

Przedmiotem pracy jest analiza wyników badań geofizycznych wykonanych w latach 1975 -1991 na obszarze osiedla mieszkaniowego Brzozowa II w Katowicach w celu oceny efektów uzdatniania podłoża budowlanego osiedla. Prace uzdatniające wykonywane były technikami wiertniczymi z powierzchni ziemi z wykorzystaniem mieszanin popiołowo-wodnych, jako mediów wypełniających szczeliny będące pozostałością po płytkiej (do 80m ppt.) zawałowej eksploatacji pokładów węgla, prowadzonej w latach 1881-1910 w granicach obszaru osiedla.

Artykuł omawia wybrane problemy prawne związane z wykorzystywaniem odpadów. W szczególności wskazuje ustawodawstwo dotyczące możliwego wykorzystania odpadów dla naprawiania (zapobiegania) szkód górniczych oraz rekultywacji terenów górniczych.

Na podstawie badań "in situ" opracowano przybliżony wskaźnik WBGT oparty na pomiarze temperatury suchej t i wilgotnej tw. Funkcja regresji liniowej tego wskaźnika względem dokładnego WBGT uzasadnia korzystanie w praktyce z przybliżonego wskaźnika WBGT. Dotyczy to w szczególności przypadku, gdy na wyposażeniu służb wentylacyjnych nie ma miernika WBGT.

W artykule przedstawiono metody kontroli zagrożenia radiacyjnego krótkożyciowymi produktami rozpadu w warunkach dołowych. Porównywano przyrządy stosowane rutynowo w kopalniach węgla do kontroli środowiska pracy (przystawki ALFA-31) z dawkomierzami osobistymi stosowanymi we Francji. Pomiary wykazały bardzo dobrą zgodność rezultatów, i to zarówno w ocenie środowiska pracy, jak i w ocenie zagrożenia indywidualnego.

Kończymy cykl publikacji poświęconych siedemdziesięcioleciu działalności Wyższego Urzędu Górniczego. W ostatniej części prezentujemy działania WUG i podległych mu okręgowych urzędów górniczych w ciągu dekady lat osiemdziesiątych i początku lat dziewięćdziesiątych.

W cyklu ukazującym wybitne postacie polskiego górnictwa prezentujemy dziś sylwetkę profesora Marcina Boreckiego. W jego wielostronnym dorobku naukowym i organizatorskim na szczególną uwagę zasługuje działalność na stanowisku dyrektora Głównego Instytutu Górnictwa, który zawdzięcza mu swą dzisiejszą pozycję jednej z najpoważniejszych placówek naukowo-technicznych.

Międzynarodowe konferencje instytutów bezpieczeństwa górniczego to specjalistyczne spotkania ekspertów górniczych z całego świata. Ostatnie miało miejsce w drugiej połowie września w Pretorii w Republice Południowej Afryki. O tematyce jubileuszowej konferencji piszą jej polscy uczestnicy, oceniając ją pod każdym względem wysoko.

W publikacji przedstawiono strukturę uniwersytetów niemieckich i australijskich, w których kształci się inżynierów górników. Przeanalizowano warunki przyjęcia na studia oraz strukturę studiów i programy nauczania. Zwrócono uwagę na różnice między naszymi systemami kształcenia i płynące stąd wnioski do wykorzystania tamtych doświadczeń w Polsce.

Autorzy omawiają przyczyny, wybuchów metanu: Zabrze (1981), Wałbrzych (1985), Mysłowice (1987), Halemba (1990). Określając zasadnicze przyczyny katastrofy, zwracają uwagę na ekstremalne "nakładanie się" negatywnych uwarunkowań. W konkretnych przypadkach do katastrofy dochodziło w wyniku ewidentnego lekceważenia groźnej sytuacji lub błędnej oceny narastającego, oczywistego zagrożenia. Postulują aby w procesie redukcji wydobycia uwzględniać obok wyników ekonomicznych, także konieczność eliminowania wydobycia ze skrajnie zagrożonych partii i rejonów.