Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Numer 07/2005

W artykule przedstawiono wyniki pomiarów rozwarstwień skał stropowych uzyskanych w kilku wyrobiskach korytarzowych. Wyrobiska wykonane były w obudowie kotwowej i podporowo-kotwowej. Okres prowadzenia pomiarów wynosił od 23 do 48 miesięcy. Rozwarstwienia rejestrowano za pomocą rozwarstwieniomierzy wskaźnikowych niskich i wysokich oraz rozwarstwieniomierzy wielopoziomowych. Największe zmiany rozwarstwień odnotowano w okresie od kilku do kilkunastu miesięcy licząc od rozpoczęcia drążenia wyrobiska. Kolejne pomiary wskazują, że zmiany w rozwarstwieniach są bardzo małe i nie przekraczają kilku milimetrów. Rejestracja rozwarstwień w długim okresie czasu pozwoliła na ocenę stateczności analizowanych wyrobisk.

W publikacji przedstawiono najważniejsze, obecnie funkcjonujące wskaźniki stresu cieplnego bezpośrednie (WBGT, WGT, WD), empiryczne (ET, P4SR) oraz analityczne (HSI, ITS, SWreg, PHS). Obciążenie cieplne w środowisku gorącym powinno być określane w sposób jednolity. W związku z tym, że dla potrzeb polskiego górnictwa podziemnego podjęto prace związane z nowelizacją przepisów górniczych, niniejszy artykuł wzbogaca wiedzę w tym zakresie.

Artykuł dotyczy zagadnień związanych z zagospodarowaniem pokopalnianych obiektów zabudowy powierzchni w rejonie Wałbrzycha. Rejon ten jest jednym z pierwszych obszarów na terenie kraju, gdzie podjęto kompleksowe działania związane z całkowitą likwidacją działalności górniczej. W artykule przedstawiono aktualny stan procesu likwidacji kopalń, zagospodarowania terenów pokopalnianych i przykłady zagospodarowania pokopalnianych obiektów zabudowy powierzchni.

Kłopotliwym zjawiskiem obserwowanym podczas eksploatacji wielu złóż kredy jeziornej i gytii wapiennej z przełomu plejstocenu i holocenu jest spłycanie się wyrobisk. Chociaż nie sprawia ono istotnych problemów w ruchu zakładu górniczego to stanowi duże utrudnienie w rozliczeniu wielkości wydobycia. Najważniejszymi procesami powodującymi spłycanie się wyrobisk są ciśnienie spływowe wraz z sufozją. Wskazują na to podane w literaturze opisy zmian cech gruntów wywołane przez ciśnienie spływowe i sufozję oraz wynikające z nich skutki. Skala wielkości spłycania jest indywidualną cechą danego złoża zależną od warunków geologiczno – górniczych a szczególnie hydrogeologicznych w złożu i jego otoczeniu. Zmiany cech gruntów wywołane przez ciśnienie spływowe mogą być ważne także dla bezpieczeństwa ruchu kopalni. Przedstawiony w niniejszej pracy opis zjawiska spłycania się wyrobisk po eksploatacji kredy jeziornej i gytii wapiennej powstał w oparciu o własne obserwacje i badania autora poczynione na ponad trzydziestu złożach z Pomorza i Warmii, a w tym ze szczegółowo zbadanego złoża „Suliszewo”.

Nawiązując do katastrofy z dn. 28.11.2004 r. w kopalni Chenjiashan (Chiny, prowincja Shanxi), w której zginęło 166 górników, artykuł przedstawia zagrożenia naturalne wynikające ze specyficznych warunków geologicznych okręgu węglowego Jiaoping. Składają się na nie wysoka gazonośność pokładów węgla, ropo- i gazonośność formacji węglonośnej i formacji ją otaczających oraz wysoka samozapalność eksploatowanego węgla. Na tym tle artykuł omawia środki przeciwdziałania zagrożeniom, za najskuteczniejsze uznając drenaż ropy, gazu i metanu pokładów węgla otworami dołowymi, odpowiednie układy przewietrzania ścian oraz zarządzanie bezpieczeństwem.