godło Polski
PL EN
Strona główna/BHP w górnictwie/Statystyki/Opisy wypadków/Opisy wypadków w 2012/Wypadki ciężkie w 2012/08.03.2012

08.03.2012

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy
OWP-5/gg-101/2012

Katowice, dnia 15.03.2012 r.

I N F O R M A C J A Nr 5/2012 śm./EW

w sprawie tąpnięcia, spowodowanego wstrząsem górotworu o energii 9,2x107J i wypadku zbiorowego, zaistniałego w dniu 8.03.2012 r. o godzinie 2019 w KW S.A. Oddział KWK „Marcel” w Radlinie, któremu ulegli:
- górnik, lat 26, pracujący w górnictwie 3 lata - wypadek śmiertelny,
- sztygar zmianowy oddziału maszynowego p/z, lat 36, pracujący w górnictwie 15 lat - wypadek lekki,
- ślusarz p/z, lat 37, pracujący w górnictwie 18 lat - wypadek lekki,

Wysokoenergetyczny wstrząs górotworu o energii 9,2x107J spowodował tąpnięcie w pochylni badawczej M-3 i chodniku badawczym M-8 w pokładzie 703/1-2-705/1 oraz wypadek zbiorowy w rejonie skrzyżowania chodnika badawczego M-8 w pokładzie 703/1-2-705/1 z przekopem M-18. Skutki wstrząsu objęły: przekop M-18 z pokładu 703/1-2-705/1 do pokładu 707/2, pochylnię M-2 w pokładzie 707/2 oraz pochylnię badawczą M-5 w pokładzie 707/2.

Pokład 703/1-2-705/1, o miąższości około 2,5 m, zaliczony został do I stopnia zagrożenia tąpaniami, II kategorii zagrożenia metanowego, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego oraz I stopnia zagrożenia wodnego. W stropie pokładu występują: warstwa łupku ilastego o miąższości do 1,0 m i wytrzymałości na ściskanie Rc 35,6MPa, warstwa łupku piaszczystego z piaskowcem o miąższości do 7,1m i Rc 30,8 - 66,0MPa, oraz 100 m warstwa naprzemianległych łupków ilastych i piaszczystych. Spąg pokładu 703/1-2-705/1 stanowi piaskowiec o miąższości 6,0 m i Rc 50,6MPa.

Pokład 707/2 o miąższości około 1,28-1,64 m, zaliczony został do I stopnia zagrożenia tąpaniami, II kategorii zagrożenia metanowego, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego oraz I stopnia zagrożenia wodnego. W stropie pokładu występuje warstwa łupku ilastego o miąższości 0,3-4,9 m i wytrzymałości na ściskanie Rc 30,9-40,8MPa, warstwa łupku piaszczystego o miąższości około 2,5 m i Rc 34,3-102,3MPa. Spąg pokładu 707/2 stanowi łupek piaszczysty o Rc 37,0MPa.

Pokład 707/2 eksploatowany był ścianą M-12 o długości 165 m, nachyleniu podłużnym 20-80 a poprzecznym 00-50, prowadzoną systemem poprzecznym z zawałem stropu, przy średnim postępem dobowym około 4,5 m, przewietrzaną sposobem na „U”.

W dniu 8.03.2012 r. front ściany znajdował się około 61,5 m od planowanego końca wybiegu. W chodnikach przyścianowych zostały wyznaczone ruchome „strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami” o długości 80 m.

Skrzyżowanie chodnika badawczego M-8 w pokładzie 703/1-2-705/1 z przekopem M-18 zostało wykonane w obudowie specjalnej typu OŁW-V36 o wysokości 5,7 m i szerokości 10,6 m. Przekop M-18 został wykonany w obudowie ŁP9/V29/3/A o rozstawie odrzwi 0,75 m, a chodnik badawczy M-8 został wykonany w obudowie ŁP7/V25/3/A o rozstawie 0,75 m. Opinka w ww. chodnikach wykonana była z siatki zgrzewanej zaczepowej. Obudowa, w zależności od wielkości odrzwi, stabilizowana była ośmioma lub dziesięcioma rozporami wieloelementowymi.

W dniu 8.03.2012 r., na zmianie C, rozpoczynającej się o godzinie 1830, w rejonie ściany M-12 przy pracach konserwacyjno-remontowych zatrudnionych było 18 pracowników. W rejonie skrzyżowania chodnika badawczego M-8 z przekopem M-18, przy pracach związanych z wymianą przekładni przenośnika taśmowego typu Gwarek 1000, zatrudnionych było dwóch górników oddziału G-1b, pod nadzorem sztygara zmianowego oddziału G-1 oraz 4 ślusarzy oddziału maszynowego MMUD-1, pod nadzorem sztygara zmianowego maszynowego.

O godzinie 2019 zarejestrowany został wysokoenergetyczny wstrząs górotworu o energii 9,2x107J, którego epicentrum zlokalizowano w odległości około 100m na zachód od frontu ściany M-12 w pokładzie 707/2, w filarze ochronnym miasta Radlina, w rejonie skrzyżowania pochylni badawczej M-3 i chodnika M-8 w pokładzie 703/1-2-705/1. Hipocentrum zlokalizowano w warstwie łupku zapiaszczonego o grubości ok. 34,2 m, około 80 m nad pokładem 707/2. Wstrząs spowodował tąpnięcie i całkowite zniszczenie obudowy, powodujące wstrzymanie przepływu powietrza w chodniku badawczym M-8 i pochylni badawczej M-3 w pokładzie 703/1-2-705/1.
Skutki wstrząsu uwidoczniły się również:

  • w przekopie M-18 na odcinku 90 m, w formie: wypiętrzenia spągu do około 0,6 m, zwiększonych zsuwów na odrzwiach obudowy chodnikowej do około 1,1 m, uszkodzeń opinki z siatki zaczepowej oraz rozpór wieloelementowych, a także zrzucenia półek zapory przeciwwybuchowej pyłowej ZG-3 i uszkodzenie obmurza tamy bezpieczeństwa TB-923,
  • w pochylni badawczej M-5 w pokładzie 707/2, na odcinku ok. 40 m, w formie: spękań spągu z jego wypiętrzeniami do ok. 0,6 m oraz zrzucenia dwóch półek na zaporze pyłowej przeciwwybuchowej ZG-4,
  • w pochylni M-2 w pokładzie 707/2 na odcinku około 80 m przed frontem ściany M-12 w formie: wypiętrzenia spągu do około 0,6 m, zwiększonych zsuwów na odrzwiach obudowy chodnikowej do około 0,6 m, uszkodzeń opinki z siatki zaczepowej oraz rozpór wieloelementowych, wywrócenia szeregu stojaków typu SV lub Valent, wzmacniających odrzwia obudowy chodnikowej.

Tąpnięcie i spowodowany nim podmuch powietrza, były przyczyną wypadku zbiorowego, któremu uległo trzech pracowników, w tym sztygar zmianowy maszynowy, którzy znajdowali się na skrzyżowaniu chodnika badawczego M-8 w pokładzie 703/1-2-705/1 z przekopem M-18 (wypadek śmiertelny przekwalifikowany z ciężkiego oraz 2 lekkie).

Dyspozytor ruchu rozpoczął prowadzenie akcji ratowniczej, mającej na celu lokalizację i wycofanie załogi, w tym poszkodowanych na powierzchnię, po otrzymaniu informacji o wypadku od sztygara zmianowego oddziału G-1. O godzinie 2035 kierowanie akcją przejął z-ca kierownika ruchu zakładu górniczego. Po udzieleniu pierwszej pomocy poszkodowanym, z których jeden był nieprzytomny, wytransportowano go na noszach, zaś dwaj pozostali i reszta załogi ewakuowało się o własnych siłach. Akcję ratowniczą zakończono o godzinie 2312. Nieprzytomnego górnika przewieziono do Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 2 w Jastrzębiu-Zdroju, gdzie zmarł na skutek odniesionych obrażeń w dniu 9.03.2012 r. Pozostałych poszkodowanych przewieziono do Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 3 w Rybniku i do szpitala w Rydułtowach.

Wstrząs był silnie odczuwalny na powierzchni. Do dnia 13.03.2012 r. odnotowano 134 zgłoszenia o odczuciu wstrząsu i zaistniałych uszkodzeniach. Maksymalne przyspieszenie drgań gruntu, zarejestrowane na stanowisku AMAX GSI, odległym od epicentrum wstrząsu o 905 m, wynosiło 342,1 mm/s2. Na jego podstawie wyliczono szacunkową wartość przyspieszenia drgań gruntu w rejonie epicentrum wstrząsu - ok. 800 mm/s2. W wyniku oględzin obiektów budowlanych nie stwierdzono uszkodzeń, stwarzających zagrożenie dla ich bezpiecznego użytkowania, za wyjątkiem rozszczelnienia wewnętrznej instalacji gazowej w jednym budynku (awarię niezwłocznie usunięto) oraz uszkodzenia szamba, które doraźnie zabezpieczono.

Po zaistnieniu zdarzenia, do czasu przeprowadzenia oględzin rejonu tąpnięcia w dniu 12.03.2012 r., kopalniana stacja geofizyki górniczej zarejestrowała 64 wstrząsy, w tym 54 o energiach rzędu 102J, 7 o energiach rzędu 103J, jeden o energii rzędu 104J oraz dwa o energii rzędu 105J.

Przyczyną tąpnięcia był wysokoenergetyczny wstrząs górotworu o energii 9,2x107J, zaistniały na skutek nagłego rozładowania się energii sprężystej nagromadzonej w górotworze, na co mogły mieć wpływ następujące czynniki:
- występowanie krawędzi eksploatacyjnej w pokładzie 703/1-2-705/1, w odległości 35-40 m nad pokładem 707/2,
- prowadzenie robót górniczych na dużej głębokości (około 850 m), w obrębie filara ochronnego dla miasta Radlina,
- budowa geologiczna złoża, w tym występowanie grubych, wstrząsogennych warstw piaskowców i łupków piaszczystych nad pokładem 703/1-2,
- zwiększająca się objętość zrobów.

Przyczyną wypadku zbiorowego było dynamiczne oddziaływanie wysokoenergetycznego wstrząsu górotworu i skutków tąpnięcia (podmuchu) na pracowników, zatrudnionych na skrzyżowaniu chodnika badawczego M-8 w pokładzie 703/1-2-705/1 z przekopem M-18.
W związku z zaistniałym tąpnięciem i wypadkiem zbiorowym Dyrektor OUG w Rybniku wydał następujące decyzje:

I. W dniu 09.03.2012 r.:

1. Wstrzymał ruch zakładu górniczego KW S.A. Oddział KWK „Marcel”, w części dotyczącej prowadzenia robót górniczych i ruchu załogi, w następujących wyrobiskach:
- w pochylni badawczej M-3 w pokładzie 703/1-2-705/1,
- w pochylni badawczej M-5 w pokładzie 707/2,
- w chodniku badawczym M-8 w pokładzie 703/1-2-705/1,
- w przekopie M-18 (z pokładu 703/1-2-705/1 do pokładu 707/2),
- w ścianie M-12 wraz z wyrobiskami przyścianowymi w pokładzie 707/2.
Warunkując wznowienie robót i ruchu załogi w ww. wyrobiskach przeprowadzeniem komisyjnych oględzin wyrobisk wraz z wyposażeniem technicznym i uzyskaniem zezwolenia Dyrektora OUG w Rybniku.

2. Nakazał:

  • ustalić i wdrożyć zasady ciągłego monitorowania oraz analizowania stanu zagrożenia tąpaniami, metanowego i wentylacyjno-pożarowego w rejonie oddziaływania zaistniałego wstrząsu wysokoenergetycznego o energii 9,2x107J,
  • przeprowadzić szczegółową analizę przyczyn i okoliczności zaistniałego wstrząsu i jego skutków, na posiedzeniu połączonych zespołów ds. zagrożenia tąpaniami, pożarowego i wentylacyjno-metanowego, w składzie poszerzonym o specjalistów, również w zakresie ochrony powierzchni.

II. W dniu 12.03.2012r., po przeprowadzeniu oględzin rejonu zdarzenia nakazał:

  • niezwłocznie przystąpić do prac związanych z wyizolowaniem pochylni badawczej M-3, na południowy-wschód od chodnika badawczego M-9 oraz chodnika badawczego M-8 w pokł. 703/1-2-705/1, na północny-wschód od przekopu M-18, przy pomocy tam o konstrukcji przeciwwybuchowej, z uwagi na zaistniałe uszkodzenia tych wyrobisk, utratę ich funkcjonalności, w tym brak dostatecznego przewietrzania oraz występowanie niebezpiecznych stężeń CH4 i CO, w wyniku tąpnięcia i wstrząsu o energii 9,2x107J, na warunkach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, po zasięgnięciu opinii właściwych kopalnianych zespołów ds. zagrożeń,
  • niezwłocznie zabudować i włączyć do systemu monitorowania, czujniki do pomiarów stężeń CH4, CO, CO2 i O2, w rejonie skrzyżowania pochylni badawczej M-3 z chodnikiem M-9 oraz w chodniku badawczym M-8 w rejonie skrzyżowania z przekopem M-18, do czasu realizacji ustaleń w pkt. 1 decyzji.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Rybniku.

do góry