18.02.2009

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy
OWP-2/gg-02/2009

Katowice, dnia 23.02.2009 r.

I N F O R M A C J A Nr 2/2009śm/EW

w sprawie zawału i wypadku śmiertelnego, zaistniałych w dniu 18.02.2009 r. o godzinie 19⁴⁸ w WUG KWK „Wieczorek” w Katowicach, któremu uległ górnik przodowy – 45 lat, pracujący w górnictwie 24 lata.

Zawał i wypadek śmiertelny zaistniały w dowierzchni II/I-817 w rejonie projektowanego skrzyżowania z rozcinką ściany 111 w pokładzie 510/I (w-wa przyspągowa) w partii południowej na poz. 630 m. Pokład 510/I w warstwie przyspągowej o grubości do 3,2 m zaliczony został do IV kategorii zagrożenia metanowego, I stopnia zagrożenia tąpaniami, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego oraz I stopnia zagrożenia wodnego.

W stropie warstwy przyspągowej występowały zroby zawałowe dwóch warstw pokładu 510, natomiast w spągu zalegała warstwa łupku ilastego o grubości 6,75 m. Do dnia 18.02.2009r. w dowierzchni II/I-817 wykonano przy użyciu kombajnu chodnikowego typu AM-50 480 m postępu, a następnie planowano rozpocząć drążenie projektowanej rozcinki ściany 111. Dowierzchnia II/I-817 wykonana została w obudowie typu ŁP-9/V29/A, z rozstawem odrzwi co 0,75 m, stabilizowanych rozporami stalowymi dwustronnego działania typu RD. Opinka stropu i ociosów wykonana była z siatek okładzinowych łańcuchowo-węzłowych typu BWC. Obudowa wyrobiska stawiana bezpośrednio na spągu stabilizowana była dodatkowo na całej długości podciągiem stalowym o profilu V29, łączonym strzemionami stalowymi ze stropnicami odrzwi. Pomiędzy 466 a 472 m wyrobiska, tj. w miejscu projektowanego skrzyżowania, po stronie wschodniej zostały wypięte trzy łuki ociosowe obudowy.

W dniu 18.02.2009 r. na zmianie B, rozpoczynającej się o godzinie 16⁰⁰, sztygar zmianowy oddziału robót przygotowawczych skierował 5 pracowników do prac związanych z wykonaniem skrzyżowania dowierzchni II/I-817 z rozcinką ściany 111. Zadaniem zespołu było przygotować sprzęt wiertniczy i zabezpieczyć miejsce dla wiercenia otworów strzałowych, w celu wykonania wdzierki pod przyszłe skrzyżowanie. Około godziny 19⁴⁸, podczas wykonywania prac przygotowywawczych, nastąpił zawał skał stropowych dowierzchni II/I-817. Zawał objął swym zasięgiem dowierzchnię, na odcinku projektowanego skrzyżowania wraz ze znajdującym się w jego rejonie, uprzednio wycofanym kombajnem chodnikowym. Zawał spowodowany został załamaniem się elementów obudowy i przemieszczeniem ich wraz z rumoszem skalnym do wyrobiska. W zasięgu zawału znalazł się przodowy zespołu, który został przygnieciony elementami obudowy oraz bryłami skalnymi. W wyniku podjętej akcji ratowniczej, prowadzonej przez zastępy ratowników kopalni, o godzinie 4⁴⁵ uwolniono poszkodowanego, który nie dawał oznak życia. Przebywający na miejscu lekarz stwierdził zgon, w wyniku obrażeń wielonarządowych.

Według dotychczasowych ustaleń, przyczyną zawału skał stropowych była utrata stabilności i podporności obudowy w dowierzchni II/I-817, w rejonie projektowanego skrzyżowania z rozcinką ściany 111, wskutek osłabienia obudowy.

Przyczyną wypadku śmiertelnego było przygniecenie pracownika elementami załamującej się obudowy i brył skalnych wskutek przekroczenia wytrzymałości obudowy, w związku z wystąpieniem zawału skał stropowych.

W związku z zaistniałym zawałem i wypadkiem śmiertelnym, Dyrektor OUG w Katowicach:

I. Nakazał:

Wstrzymać ruch zakładu górniczego, w części dotyczącej dalszego prowadzenia robót górniczych i ruchu załogi w strefie zagrożenia, powstałego w związku z zawałem skał stropowych w dowierzchni II/I – 817 w rejonie projektowanego skrzyżowania z rozcinką ściany 111 w pokładzie w 510/I w-wa (przyspągowa), za wyjątkiem prac zabezpieczających i pompowania wody lub mających na celu wyjaśnić przyczyny i okoliczności zaistniałego zawału, na warunkach określonych przez KRZG.
Ponownie przeanalizować warunki górniczo – geologiczne, w świetle zaistniałego zawału skał stropowych i wypadku śmiertelnego w dowierzchni II/I – 817 w rejonie projektowanego skrzyżowania z rozcinką ściany 111 w pokładzie 510/I w-wa (przyspągowa), w aspekcie możliwości prowadzenia robót górniczych w strefie oddziaływania zawału, uwzględniając w szczególności:
a) zawodnienie górotworu,
b) własności fizykomechaniczne skał,
c) zaszłości eksploatacyjne,
d) przekroje i zastosowane elementy składowe odrzwi obudowy, biorąc pod uwagę podporność, stabilność i stateczność.
Powyższą analizę należy zaopiniować przez właściwe połączone kopalniane zespoły opiniodawcze ds. zagrożeń naturalnych.
W przypadku gdy, w oparciu o powyższą analizę oraz uzyskaną oceną akceptowalnego ryzyka, kierownik ruchu zakładu górniczego uzna, że jest możliwość bezpiecznego prowadzenia robót górniczych w przedmiotowym rejonie, przed ich rozpoczęciem należy:
a) uzyskać pozytywną opinię właściwych połączonych zespołów opiniodawczych w składzie poszerzonym o specjalistów,
b) poinformować dyrektora OUG w Katowicach o podjętej decyzji,
c) określić bezpieczny sposób wykonywania robót, uwzględniając nadzór osób wyższego dozoru ruchu górniczego, wg ustaleń kierownika ruchu zakładu górniczego,
d) ustalić zasady prowadzenia szczegółowej ewidencji (właściwie udokumentowanej) obudowy i jej elementów, a także oznakować odpowiednio obudowę i jej elementy zabudowane po wystąpieniu zawału.

II. Zalecił:

Ponownie przeanalizować, a następnie stosownie do przeprowadzonej analizy, zweryfikować sposoby projektowania obudowy wyrobisk, w szczególności w aspekcie odpowiedniego uwzględnienia warunków górniczo – geologicznych, a w tym drążenia wyrobisk pod zrobami zawałowymi.
Przeprowadzić nadzwyczajną szczegółową kontrolę stanu obudowy we wszystkich wyrobiskach korytarzowych, a w szczególności na odcinkach wykonanych pod zrobami lub wyrobiskami w nadległych warstwach grubego pokładu. W przypadkach wątpliwych dokonać niezbędnych przebudów lub wzmocnień obudowy zasadniczej, wg szczegółowych ustaleń kierownika działu robót górniczych, zatwierdzonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
Podjąć działania zmierzające do przeprowadzenia odpowiednich badań partii obudowy zastosowanej w dowierzchni II/I w pokładzie 510/I w-wa (przyspągowa) w rejonie projektowanej rozcinki ściany 111 przez właściwą jednostkę naukowo - badawczą. Proszę spowodować aby badaniom zostały poddane dwa - trzy kompletne odrzwia obudowy ŁP10/V29/A, w tym podpory, strzemiona, rozpory dwustronnego działania oraz siatka okładzinowa, z tej samej partii dostawy od producenta, co odrzwia i pozostałe elementy obudowy zabudowane w rejonie objętym zawałem.
Z okolicznościami zawału i wypadku śmiertelnego zapoznać zainteresowanych pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Katowicach.