1 11 2019
Wyższy Urząd Górniczy
Departament
Warunków Pracy i Szkolenia
Katowice, dnia 14 stycznia 2020 r.
INFORMACJA Nr 74/2019/EW
w sprawie pożaru endogenicznego zaistniałego w dniu 1 listopada 2019 r. o godz. 1903 w chodniku badawczym 16b w pokładzie 407/3 w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S. A. Kopalni Węgla Kamiennego „Knurów-Szczygłowice” Ruch Szczygłowice w Knurowie.
Pokład 407/3 o grubości od 1,9 m do 3,2 m i nachyleniu od 8° do 15°, zaliczony został do I stopnia zagrożenia tąpaniami, III kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał, IV kategorii zagrożenia metanowego, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego oraz I stopnia zagrożenia wodnego. Węgiel tego pokładu zaklasyfikowano do II grupy skłonności do samozapalenia.
W kwietniu i wrześniu 2017 r., na zachód od pochylni badawczej 71 rozpoczęto drążenie chodników badawczych: odpowiednio 16a i 16b w pokładzie 407/3. Chodnik badawczy 16b drążono kombajnem, na początkowym odcinku o długości 371m w obudowie typu ŁP12/V32/4/A stawianej co 0,5 m, a następnie typu ŁP12/V36/4/A, stawianej co 0,75 m i stabilizowanej 12 rzędami rozpór stalowych dwustronnego działania. Opinkę stropu i ociosów stanowiły siatki okładzinowe łańcuchowo-węzłowe.
Od 21 maja 2018 r. z uwagi na intensywne wydzielanie się metanu, węgiel w przodku chodnika badawczego 16b urabiano przy użyciu materiałów wybuchowych oraz kombajnem skały w stropie i spągu pokładu.
Do 25 stycznia 2019 r. chodnik badawczy 16b wydrążono na odcinku o długości 1808 m z zaplanowanych 2310 m. W tym dniu, o godzinie 2155, po wykonanych w przodku robotach strzałowych doszło do wybuchu metanu z udziałem pyłu węglowego i pożaru egzogenicznego. Akcję ratowniczą prowadzoną w związku z powstałym zagrożeniem zakończono 29 stycznia 2019 r., po utworzeniu w chodniku badawczym 16b korka wodnego spełniającego warunki tamy przeciwwybuchowej. W kolejnych dniach do wyrobiska podano łącznie 36800 m3 wody, co spowodowało jego całkowite wypełnienie na długości 1474 m od przodka. Z chodnika badawczego 16a do chodnika badawczego 16b w pokładzie 407/3 odwiercono otwór o średnicy 122 mm, którego wylot znajdował się w odległości 11 m od przodka. Chodnik badawczy 16b wyłączony był z sieci wentylacyjnej kopalni przez 105 dni.
W dniu 14 maja 2019 r., w ramach zakończonej akcji ratowniczej, odpompowano wodę z chodnika badawczego 16b w pokładzie 407/3 i przywrócono przewietrzanie.
W dniu 8 sierpnia 2019 r., w odległości 48 m od przodka chodnika badawczego 16b przebito pochylnię badawczą 16e drążoną od chodnika badawczego 16a i tym samym zakończono roboty przygotowawcze dla ściany XVI w pokładzie 407/3. Uzyskano jednocześnie przepływowy prąd powietrza w tych wyrobiskach. Chodnik badawczy 16b na zachód od pochylni badawczej 16e w pokładzie 407/3 przewietrzany był wentylacją lutniową tłoczącą wentylatorem typu Sigma 900-2, połączonym z lutniociągiem elastycznym o średnicy 1200 mm. Do wyrobiska doprowadzano powietrze w ilości od 250 m3/min do 520 m3/min.
W październiku 2019 r. w chodniku badawczym 16b, około 8 m na zachód od pochylni badawczej 16e rozpoczęto budowę tamy o konstrukcji przeciwwybuchowej o numerze kopalnianym TI 8243 i przystąpiono do zbrojenia ściany XVI w pokładzie 407/3. Rejon tej ściany zabezpieczono urządzeniami do kontroli składu i parametrów powietrza, w tym analizatorami tlenku węgla, które zabudowane były między innymi w chodniku badawczym 16b, przed tamą TI 8243 oraz w chodniku badawczym 16a w pokładzie 407/3, którym odprowadzano powietrze z tego rejonu.
Do 1 listopada 2019 r. w zbrojonej ścianie XVI w pokładzie 407/3 zabudowano rynnociąg przenośnika zgrzebłowego typu PZS-850/3x200/400 Nowomag oraz kontynuowano zabudowę tamy TI 8243. Do tego czasu nie zlikwidowano otworu o średnicy 122 mm wykonanego z chodnika badawczego 16a w pokładzie 407/3.
W tym dniu na zmianie „B”, rozpoczynającej się o godzinie 1200, sztygar zmianowy oddziału GZL1-Sz skierował do chodnika badawczego 16a w pokładzie 407/3 zespół 5 pracowników, do prac porządkowych. Od godziny 1630 analizator tlenku węgla zabudowany w chodniku badawczym 16a przy budowanej tamie TI 8243 zaczął rejestrować systematyczny wzrost zawartości tlenku węgla powyżej 26ppm (0,0026%). W związku z powyższym dyspozytor ruchu kopalni skierował sztygara zmianowego, w rejon skrzyżowania chodnika badawczego 16b z pochylnią badawczą 16e w pokładzie 407/3. Około godziny 1730 sztygar zmianowy w chodniku badawczym 16b, przy pochylni badawczej 16e w pokładzie 407/3 stwierdził wydobywające się dymy zza nieukończonej tamy TI 8243. W tym czasie analizatory tlenku węgla zabudowane w rejonie zbrojonej ściany XVI w pokładzie 407/3, rejestrowały systematyczny przyrost zawartości tlenku węgla. Do godziny 1700 w powietrzu wypływającym zza tamy TI 8243, w chodniku badawczym 16b, zawartość tlenku węgla osiągnęła 200ppm (0,0200%), to jest górny zakres pomiarowy analizatora CO.
O godzinie 1903, w związku z utrzymywaniem się w przepływowym prądzie powietrza dymów oraz ilości tlenku węgla powyżej 25 dm3/min, kierownik ruchu zakładu górniczego podjął decyzję o rozpoczęciu akcji przeciwpożarowej.
Zgodnie z opracowanym planem akcji przeciwpożarowej, przystąpiono do aktywnego gaszenia pożaru, polegającego na wtłaczaniu azotu z chodnika badawczego 16a poprzez istniejący otwór średnicy 122 mm i wyłączenia z sieci wentylacyjnej odcinka chodnika badawczego 16b na zachód od pochylni badawczej 16e w pokładzie 407/3 poprzez dokończenie zabudowy tamy o konstrukcji przeciwwybuchowej. W dniu 6 listopada 2019 r., po wcześniejszym stwierdzeniu aktywnego ugaszenia pożaru oraz ukończeniu zabudowy tamy TI 8243 kierownik akcji ratowniczej zakończył akcję przeciwpożarową trwającą 5 dni.
Akcję ratowniczą prowadzoną z udziałem zastępów ratowniczych własnych kopalni oraz jednostek ratownictwa górniczego, nadzorował Okręgowy Urząd Górniczy w Gliwicach.
W związku z zaistniałym zdarzeniem żaden z pracowników nie uległ wypadkowi.
Przyczyną pożaru endogenicznego było samozapalenie się węgla pokładu 407/3 w otoczeniu otworu kierunkowego TW-60/19/2 w ociosie północnym chodnika badawczego 16b.
W związku z zaistniałym zdarzeniem, Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach nie wydał decyzji.
Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Gliwicach.